Bài giảng môn kế toán Công ty của Đại học Đông Á
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÔNG Á
Bài giảng
KẾ TOÁN CÔNG TY
Ths. Trương Văn Trí
Đà Nẵng, 2013
Kế toán công ty
Trang 2
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ CÁC LOẠI HÌNH CÔNG TY
VÀ KẾ TOÁN CÔNG TY
1.1. CÔNG TY VÀ ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - PHÁP LÝ CỦA CÔNG TY
1.1.1 Sự ra đời và phát triển của các công ty
1.1.1.1. Khái niệm chung về công ty
Khái niệm “công ty” (Company theo tiếng anh hoặc compagnie theo tiếng
Pháp) đã được sử dụng từ khoảng thế kỷ 17 ở Châu Âu dùng để chỉ sự hợp tác, liên kết
của các cá nhân, các thương gia để thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Tuy nhiên, khái niệm này chỉ được công nhận chính thức cả về mặt kinh tế lẫn
pháp lý từ đầu thế kỷ 19, cùng với sự hình thành của các mô hình công ty hiện đại và
sự hình thành hệ thống luật lệ nhằm điều chỉnh sự thành lập, hoạt động và giải thể
hoặc phá sản của các công ty ở hầu hết các nước có nền thương mại phát triển ở Châu
Âu và trên thế giới.
Khái niệm “công ty” được áp dụng không hoàn toàn giống nhau trong luật pháp
của mỗi quốc gia, nhưng nhìn chung “công ty” có thể hiểu là “sự liên kết của hai hay
nhiều cá nhân hoặc pháp nhân bằng một sự kiện pháp lý nhằm cùng tiến hành các hoạt
động để đạt một mục tiêu nhất định” (Kubler).
Nếu theo quan niệm trên, công ty phải là sự liên kết ít nhất hai củ thể là cá nhân
hoặc pháp nhân. Tuy nhiên, ở một số nước, khái niệm “công ty tư nhân” hoặc “doanh
nghiệp tư nhân” hay “doanh nghiệp một chủ” cũng được thừa nhận. Cũng theo khái
niệm trên, công ty cũng sẽ bao gồm rất nhiều loại nếu xét theo mục tiêu hoạt động, có
thể có các công ty hoạt động vì mục tiêu kinh doanh tìm kiếm lợi nhuận hoặc các công
ty công ích, các công ty phi lợi nhuận… Trong phạm vi môn học này, chúng ta chỉ đề
cập tới các công ty kinh doanh với mục tiêu lợi nhuận.
Theo luật hầu hết các ban ở Hoa kỳ, công ty (company hoặc corporation) được
hiểu là một thực thể được hình thành bởi một sự kiện pháp lý, được Nhà nước (chính
quyền Ban) thừa nhận và cấp giấy phép, thành lập nhằm tiến hành các hoạt động kinh
doanh. Kể từ thời điểm chính thức được thừa nhận, công ty sẽ có sự tách biệt hoàn
toàn với các chủ sở hữu, sẽ có một “cuộc sống” riêng, tự chịu trách nhiệm về các
khoản nợ phải trả và phải tự thực hiện nghĩa vụ về thuế với ngân sách Nhà nước.
Theo Điều 4, Luật doanh nghiệp Việt Nam, Công ty hay doanh nghiệp được
định nghĩa: Là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định,
Kế toán công ty
Trang 3
được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các
hoạt động kinh doanh.
Mặc dù luật pháp các nước quy định tên gọi và nội dung chi tiết của khái niệm
công ty có sự khác nhau, nhưng nhìn chung, các loại hình công ty ở hầu hết các nước
điều có những đặc điểm sau:
- Là một tổ chức có tư cách pháp nhân được pháp luật thừa nhận.
- Công ty phải có tên gọi riêng, có địa điểm liên lạc, giao dịch cố định và con
dấu riêng.
- Có vốn chủ sở hữu đăng ký ban đầu do các tổ chức, cá nhân góp vào công ty.
Đối với một số ngành nghề pháp luật quy định vốn đăng ký ban đầu này phải lớn hơn
vốn pháp định (mức vốn thiểu phải theo quy định của pháp luật để thành lập doanh
nghiệp).
- Phải thực hiện hoạt động kinh doanh, tức là phải thực hiện liên tục một, một
số hoặc tất cả các hoạt động của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm
hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lời.
- Tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh và có nghĩa vụ thuế với ngân
sách Nhà nước.
Việc phân tích khái niệm và các quan điểm khác nhau về công ty không chỉ có
ý nghĩa về mặt kinh tế - pháp lý mà còn ảnh hưởng rất lớn tới hạch toán kế toán. Xác
định được khái niệm công ty là xác định được “đơn vị hạch toán”, từ đó xác định đối
tượng hạch toán, phạm vi và phương pháp hạch toán, đối tượng sử dụng thông tin kế
toán cũng như yêu cầu đối với các báo cáo tài chính của một công ty. Ngoài ra, việc
quy định phạm vi đơn vị hạch toán cũng có ảnh hưởng tới việc xác lập các nguyên tắc
kế toán chung.
1.1.1.2. Sự hình thành và phát triển các công ty trên thế giới
Quá trình hình thành và phát triển của công ty gắn liền với sự phát triển của
thương mại nói riêng và sự phát triển kinh tế nói chung. Cơ sở để hình thành nên các
loại hình công ty như hiện nay chính là sự hình thành của các liên kết kinh tế. Các liên
kết kinh tế xuất hiện khá sớm ở châu Âu cũng như ở Trung Quốc. Khi mới ra đời, các
liên kết này mời chỉ dùng lại ở sự hợp tác trong kinh doanh của hai hay vài nhà buôn
và chủ yếu trong lĩnh vực thương mại. Tuy nhiên, bản chất của các liên kết này có rất
nhiều sự hợp tác giữa các thương gia, chủ yếu mang tính chất phân chia thị trường và
lợi nhuận mà không hẳn là sự hùn vốn, hợp tác kinh doanh.
Mô hình công ty đối nhân bắt đầu xuất hiện ở châu Âu từ thế kỉ thứ XIII, ở các
nước có địa lí và giao thông thuận tiện cho sự phát triển thương mại. Đến tận thế kỷ
Kế toán công ty
Trang 4
thứ XVII, mô hình công ty đối vốn mới ra đời, cũng tại châu Âu. Đây là thời kì mà các
thương gia bắt đầu chuyển hướng và mở rộng kinh doanh sang các thị trường mới,
chính là các lục địa mới phát hiện. Việc khai phá các thị trường mới ở các châu lục và
vùng đất mới đòi hỏi một lượng vốn rất lớn, vượt xa khả năng tài chính của một cá
nhân hay thậm chỉ của vài thương gia gộp lại. Điều này đã thúc đẩy sự ra đời của một
loạt các công ty được góp vốn bởi rất nhiều nhà đầu tư, với mức vốn và hình thức góp
vốn khác nhau. Một vài công ty khá nối tiếng như Dusch East Indies Company của Hà
Lan và East india Company của Vương quốc Anh cũng được thành lập trong gia đoạn
này. Các công ty này không chỉ góp phần trong sự phát triển kinh tế của Hà Lan hay
Anh quốc, mà còn có vai trò rất lớn trong sự phát triển thương mại của Thế giới.
Một điểm mốc quan trọng trong lịch sử hình thành của các công ty chính là
cuộc cách mạng công nghiệp vào đầu thế kỉ thứ XIX và sự phát triển của hệ thống giao
thông đường sắt. Chính điều này đã tạo ra sự thúc đẩy cho sự hình thành các công ty,
bởi trong xu thế này, một thương vụ hay một khoản đầu tư đều đòi hỏi một lượng vốn
rất lớn. Nhiều loại hình công ty được hình thành trong giai đoạn này, và các mô hình
công ty đã chính thức có được sự thừa nhận của luật pháp và xã hội từng nước. Bên
cạnh đó, một vấn đề rất quan trọng về mặt pháp lý trong quá trình hình thành các công
ty cũng được luật pháp ghi nhận, đó là Trách nhiệm hữu hạn của các nhà đầu tư. Trách
nhiệm hữu hạn của các nhà đầu tư được giới hạn trong phạm vi số vốn đã đầu tư vào
công ty. Nhà đầu tư có thể yên tâm đầu tư vào công ty vì trong trường hợp xấu nhất
khi công ty thất bại hoặc phá sản, họ cũng chỉ mất tối đa là số vốn đã đầu tư, tài sản cá
nhân của nhà đầu tư sẽ không bị ảnh hưởng gì. Điều này cho thấy đã có sự tách biệt
giữa tài sản, vốn của công ty với tài sản cá nhân của nhà đầu tư trong vấn đề chịu trách
nhiệm về các khoản nợ phải trả. Mô hình công ty đối vốn hoàn chỉnh đã xuất hiện
chính từ những yếu tố pháp lý này.
Các vấn đề mới trong hoạt động của các công ty cũng bắt đầu phát sinh, đó là
các vấn đề: nhu cầu kiểm toán độc lập các báo cáo tài chính của công ty, sự chuyển
nhượng sở hữu về vốn đầu tư, các vấn đề liên quan đến thời gian hoạt động của công
ty, các vấn đề liên quan đến quyền sở hữu cổ phần và sự ảnh hưởng của cổ phần khi
biểu quyết (do các nhà đầu tư không chỉ là các cá nhân mà có thể là các công ty
khác)… Những vấn đề này ngày càng trở nên phức tạp cùng với sự phát triển của nền
kinh tế và sự phát triển của các loại hình công ty... đòi hỏi luật pháp của từng quốc gia
cần có những Luật, quy định cụ thể nhằm điều chỉnh sự thành lập, hoạt động của các
công ty. Cho đến nay hầu hết các Quốc gia trên thế giới đều có luật công ty, hay Luật
doanh nghiệp nhằm điều chỉnh vấn đề này.
1.1.2. Phân loại công ty, đặc điểm kinh tế - pháp lý của công ty có ảnh hưởng đến
hạch toán kế toán.
Kế toán công ty
Trang 5
1.1.2.1. Phân loại công ty theo cơ sở thành lập, hoạt động và ra quyết định kinh
doanh:
Theo tiêu thức này, công ty được chia thành hai nhóm là công ty đối nhân và
công ty đối vốn. Mỗi loại hình công ty khác nhau được thành lập dựa trên các nguyên
tắc khác nhau về quan hệ giữa các thành viên, vốn, thủ tục pháp lý… dẫn đến mỗi loại
công ty sẽ có đặc trưng riêng về thành lập, hoạt động, huy động vốn… Những đặc
trưng này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hạch toán kế toán trong công ty.
a. Công ty đối nhân
Khái niệm và đặc điểm:
Công ty đối nhân là các công ty được thành lập trên cơ sở quan hệ cá nhân của
những người tham gia thành lập công ty, liên kết giữa những người này chủ yếu dựa
trên độ tin cậy về thân nhân, vốn góp chỉ được xem là thứ yếu. Công ty đối nhân có thể
nhận biết qua các đặc điểm:
- Không có sự tách biệt về mặt pháp lý giữa tài sản của công ty và tài sản của cá
nhân khi xem xét trách nhiệm đối với nợ phải trả (chỉ có sự tách biệt về mặt kế toán).
- Tất cả các thành viên của công ty đối nhận hoặc ít nhất một thành viên của
công ty đối nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn về khoản nợ của công ty.
- Công ty đối nhân được thành lập và hoạt động dựa trên cơ sở quan hệ nhân
thân giữa các thành viên.
Công ty đối nhân có thể thành lập dưới hai dạng cơ bản là công ty hợp danh và
công ty hợp vốn đơn giản.
Ưu và nhược điểm của mô hình công ty đối nhân
- Ưu điểm:
+ Thường không bị khống chế về quy mô tối thiểu bởi vốn pháp định nên công
ty đối nhân có thể huy động được nguồn vốn nhỏ từ các cá nhân.
+ Các thành viên sáng lập công ty thường có sự hiểu biết rất rõ về nhân thân
của nhau nên quá trình thương lượng, đàm phán và ra quyết định trong công ty thường
tương đối thuận lợi, có tính nhất trí cao.
+ Vì phải chịu trách nhiệm vô hạn nên tất các thành viên đều phải cố gắng trong
kinh doanh, đảm bảo chất lượng sản phẩm, dịch vụ và hiệu quả kinh doanh để tránh
trường hợp phải dùng tài sản cá nhân để trả nợ.
+ Cơ cấu tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh nhỏ gọn, số lượng thành viên ít,
lại là những người có chuyên môn và uy tín nên việc quản lý, điều hành công ty không
quá phức tạp.
Kế toán công ty
Trang 6
+ Dễ tạo được uy tín với khách hàng do cơ chế chịu trách nhiệm vô hạn.
- Nhược điểm:
+ Các thành viên phải chịu trách nhiệm rủi ro rất cao do phải liên đới chịu trách
nhiệm vô hạn đối với các khoản nợ của công ty.
+ Thu hút được ít vốn do tính rủi ro vì trách nhiệm vô hạn.
+ Không được phát hành bất cứ loại chứng khoán nào nên việc huy động vốn có
thể gặp nhiều khó khăn.
+ Các công ty đối nhân thường không muốn đầu tư vào những lĩnh vực kinh
doanh có nhiều rủi ro.
+ Quy mô nhỏ nên thường không đủ khả năng tham gia các hợp đồng có giá trị
lớn.
+ Trong một số trương hợp do luật định, công ty đối nhân có thể không được
tham gia đấu thầu do tính chất chịu trách nhiệm vô hạn.
b. Công ty đối vốn
Khái niệm và đặc điểm:
Công ty đối vốn là các công ty được thành lập, tổ chức và hoạt động dựa trên cơ
sở vốn góp của các chủ sở hữu chứ không phải trên cơ sở nhân thân hay quan hệ của
họ. Đặc trưng của loại hình công ty đối vốn thể hiện qua các nội dung sau:
- Tài sản và vốn của công ty hoàn toàn tách biệt với chủ sở hữu cả về mặt pháp
lý và kế toán.
- Các chủ sở hữu vốn của công ty chỉ phải chịu trách nhiệm hữu hạn đối với nợ
phải trả và các nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phần vốn góp của mình.
- Thường có số lượng thành viên khá lớn.
- Có cơ cấu tổ chức hoạt động kinh doanh và cơ cấu quản lý thường tương đối
phức tạp do có sự tách biệt giữa vấn đề sở hữu vốn và quản lý, sử dụng vốn.
- Có tư cách pháp nhân đầy đủ.
- Việc ra quyết định kinh doanh, phân chia lợi nhuận, chia sẽ rủi ro và trách
nhiệm của các thành viên đối với nợ phải trả... được thực hiện dựa trên cơ sở tỷ lệ vốn
góp của các thành viên.
Công ty đối vốn thường tồn tại dưới hai hình thức là công ty trách nhiệm hữu
hạn và công ty cổ phần.
Ưu và nhược điểm của mô hình công ty đối nhân
có thể bạn quan tâm
Bài giảng môn thanh toán quốc tế của Đại học Đông Á
136
705
307
Bài giảng, giáo trình
136
(New)
Bài giảng môn kế toán tài chính doanh nghiệp 4 của Đại học Đông Á
39
621
1.246
Bài giảng, giáo trình
39
(New)
Hệ thống hóa hoạt động cho vay hỗ trợ người nghèo của các cơ quan hoạt...
107
717
304
Kinh tế quản lý
107
(New)
Luận văn: CT CP vận tải thủy bộ Bắc Giang và Thực trạng công tác kế to...
46
355
200
Kinh tế quản lý
46
(New)
Nghiên cứu giải pháp nâng cao công tác an toàn – vệ sinh lao động cho...
19
778
318
Kinh tế quản lý
19
(New)
THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CÔNG TÁC AN TOÀN, VỆ SIN...
19
630
277
Kinh tế quản lý
19
(New)
Lý luận chung về tạo động lực cho người lao động, thực trạng sử dụng c...
44
999
285
Kinh tế quản lý
44
(New)
Phân tích và đánh giá thực trạng của vấn đề tạo động lực trong lao độn...
69
980
338
Kinh tế quản lý
69
(New)
thông tin tài liệu
1.1. CÔNG TY VÀ ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - PHÁP LÝ CỦA CÔNG TY
1.1.1 Sự ra đời và phát triển của các công ty
1.1.1.1. Khái niệm chung về công ty
Khái niệm “công ty” (Company theo tiếng anh hoặc compagnie theo tiếng
Pháp) đã được sử dụng từ khoảng thế kỷ 17 ở Châu Âu dùng để chỉ sự hợp tác, liên kết
của các cá nhân, các thương gia để thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Mở rộng để xem thêm
tài liệu mới trong mục này
tài liệu hot trong mục này
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
xem nhiều trong tuần
Mẫu slide chủ đề âm nhạc
4 đề thi học sinh giỏi Toán lớp 2, có đáp án kèm theo
BIỂU MẪU ĐỀ NGHỊ NHẬP KHẨU THUỐC CHƯA CÓ GIẤY ĐĂNG KÝ LƯU HÀNH THUỐC TẠI VIỆT NAM KHÔNG VÌ MỤC ĐÍCH THƯƠNG MẠI
MẪU GIỚI THIỆU CHUYỂN SINH HOẠT HỘI
Tâm lý xã hội VÀ Hệ tư tưởng
Các hiệu ứng HTML cho trang web
yêu cầu tài liệu
Giúp bạn tìm tài liệu chưa có
×
