Tran
1
PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Vật lý là một trong những môn học tự nhiên ở trường phổ thông, có vai trò quan
trọng trong nhiều lĩnh vực khoa học. Do đó việc giảng dạy môn vật lý có nhiệm vụ cung
cấp cho học sinh những kiến thức vật lý cơ bản, hình thành những kỹ năng và thói quen
làm việc khoa học. Hiện nay ở các trường phổ thông việc kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh bằng trắc nghiệm khách quan đang được ứng dụng rộng rãi ở nhiều
môn học như: Toán, Lý, Hóa, Anh, Sinh … Trắc nghiệm khách quan có nhiều ưu điểm
như: tốn ít thời gian trong việc kiểm tra mức độ nắm kiến thức của học sinh, có thể đo
được khả năng tư duy khác nhau của học sinh trong việc kiểm tra, đánh giá những mục
tiêu giảng dạy của giáo viên, có độ tin cậy cao và mang tính chất khách quan khi
chấm… Tuy nhiên, trắc nghiệm khách quan cũng có những nhược điểm như: khó soạn
câu hỏi cho phù hợp với đối tượng học sinh, mất nhiều thời gian và công sức để soạn đề,
khi làm bài trắc nghiệm khách quan học sinh có thể gặp may, không cần suy nghĩ mà
vẫn có điểm. Do vậy trắc nghiệm khách quan không thể đo được khả năng giải quyết
vấn đề khéo léo hay tư duy sáng tạo của học sinh trong việc giải các bài tập vật lý.
Bài tập vật lý có tầm quan trọng đặc biệt, giúp học sinh ôn tập, đào sâu mở rộng
kiến thức, rèn luyện kỹ năng kỹ xảo, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn; đồng thời bài tập
vật lý còn có tác dụng phát triển năng lực tư duy sáng tạo của học sinh. Để giải được bài
tập vật lý đòi hỏi phải nhờ những suy luận logic, những phép toán dựa trên cơ sở các
định luật và phương pháp vật lý… Trong khi đó trắc nghiệm khách quan không thể làm
được những việc này.
Việc học tập của học sinh hiện nay ở các trường phổ thông theo nội dung của sách
giáo khoa mới, so với sách giáo khoa cũ thì sách giáo khoa mới có nội dung phong phú
hơn, đảm bảo cung cấp cho học sinh được những kiến thức cơ bản nhất, nội dung được
nâng cao thêm nhưng thời lượng giành cho môn vật lý lại quá ít. Do đó học sinh không
thể giải quyết hết nội dung các bài tập ở sách giáo khoa ngay tại lớp. Chính vì thế mà
một tài liệu tham khảo hữu ích giúp cho các em mở rộng kiến thức để nâng cao chất
lượng học tập ở lớp cũng như rèn luyện thêm ở nhà là một nhu cầu thiết yếu.
Với những lý do trên việc nghiên cứu các nội dung nhằm giúp học sinh có những
phương pháp tư duy trong việc giải bài tập môn vật lý trong chương trình phổ thông là
rất cần thiềt. Vì vậy chúng tôi chọn đề tài: “Biên soạn hệ thống bài tập để phát triển
năng lực tư duy cho học sinh phần Động học và Động lực học chất điểm lớp 10”.
Chúng tôi hy vọng rằng đề tài này sẽ mang lại hiệu quả trong việc phát triển năng lực tư
duy của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở các trường phổ thông.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
- Biên soạn hệ thống bài tập Động học và Động lực học chất điểm lớp 10 để phát
triển tư duy vật lý cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở các trường
phổ thông.
- Sưu tầm các bài tập nâng cao và phương pháp giải để học sinh mở rộng kiến
thức.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Các bài tập phát triển tư duy phần Động học và Động lực học chất điểm lớp 10