Đánh giá và so sánh khả năng cung cấp thông tin thuốc của một số CSDL bằng tiếng Việt và CSDL bằng tiếng Anh dựa trên 3 tiêu chí: tính phạm vi, tính đầy đủ và tính dễ sử dụng - Tailieu123.org

Luận văn - báo cáo

Thạc sĩ cao học

Kinh tế quản lý

Khoa học tự nhiên

Kinh tế - Thương mại

Lý luận chính trị

Kỹ thuật

Báo cáo, luận văn khác

Kỹ năng mềm

Mẫu slide

Mẫu slide cho thuyết trình

Mẫu slide cho giáo án điện tử

Mẫu slide khác

Mẫu slide - Template

Kinh doanh - tiếp thị

Marketing, bán hàng

PR truyền thông

Kế hoạch kinh doanh

Tài liệu kinh doanh, tiếp thị khác

Thương mại điện tử

Kinh tế - Quản lý

Bài giảng, giáo trình

Tài liệu kinh tế khác

Tài chính - Ngân hàng

Tài chính doanh nghiệp

Kế toán, kiểm toán

Ngân hàng - tín dụng

Tài liệu tài chính - ngân hàng khác

Biểu mẫu - Văn bản

Mẫu hợp đồng

Mẫu đơn từ

Biểu mẫu, văn bản khác

Thủ tục hành chính

Giáo dục đào tạo

Tài liệu, đề thi môn Toán

Tài liệu, đề thi môn Ngữ Văn

Tài liệu, đề thi THPT các trường

Tài liệu, đề thi Vật Lý

Tài liệu, đề thi Sinh Học

Tài liệu, đề thi Hóa Học

Tài liệu, đề thi Lịch Sử

Tài liệu, đề thi học sinh giỏi

Tài liệu, đề thi khác

Giải bài tập các môn

Giáo án bài giảng

Giáo án, bài giảng lớp 6

Giáo án, bài giảng lớp 7

Giáo án, bài giảng lớp 8

Giáo án, bài giảng lớp 9

Giáo án, bài giảng lớp 10

Giáo án, bài giảng lớp 11

Giáo án, bài giảng lớp 12

Giáo án, bài giảng tiểu học

Giáo án, bài giảng khác

Công nghệ thông tin

Văn bản pháp luật

Thuế - Lệ phí - Kinh phí

Văn bản pháp luật khác

Học tiếng Anh

Tài liệu học tiếng Anh khác

Y học- sức khỏe

Tài liệu y học - sức khỏe khác

Các bài văn khấn nôm

Lĩnh vực khác

Kinh doanh - tiếp thị

Kinh tế - Quản lý

Tài chính - Ngân hàng

Đánh giá và so sánh khả năng cung cấp thông tin thuốc của một số CSDL bằng tiếng Việt và CSDL bằng tiếng Anh dựa trên 3 tiêu chí: tính phạm vi, tính đầy đủ và tính dễ sử dụng

1131

286

Định dạng

Báo cáo tài liệu vi phạm

Luận văn tốt nghiệp

Nghiên cứu đánh giá một số cơ sở dữ liệu thường dùng

trong thực hành tra cứu thông tin thuốc tại Việt Nam

ĐẶT VẤN ĐỀ

Cung cấp thông tin thuốc một cách đầy đủ, tin cậy và kịp thời là nhiệm vụ

quan trọng của người dược sĩ lâm sàng nhằm đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hợp

lý. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ này, người dược sĩ lâm sàng cần được trang bị

nguồn thông tin thuốc có chất lượng cao. Do đó, trong thực hành tra cứu, cơ sở dữ

liệu (CSDL) về thông tin thuốc đóng vai trò quan trọng.

Sự phát triển của khoa học, tính đa dạng về loại hình và nội dung của các

CSDL đã tạo điều kiện thuận lợi giúp cán bộ y tế có nhiều cơ hội hơn trong việc

tiếp cận và cập nhật thông tin thuốc. Tuy nhiên bên cạnh đó, thực tế này đồng thời

cũng đặt ra thách thức lớn trong việc sử dụng và xử lý thông tin. Lựa chọn nguồn

thông tin nào phù hợp và đảm bảo tính chính xác luôn là câu hỏi lớn đối với các cán

bộ y tế.

Nhận thức được vấn đề này, nhiều nghiên cứu trên thế giới đã được thực

hiện nhằm đánh giá và so sánh chất lượng giữa các nguồn thông tin thuốc khác

nhau, bao quát trên nhiều lĩnh vực thông tin và dựa trên nhiều tiêu chí [25], [32],

[36]. Tuy nhiên, tại Việt Nam, những nghiên cứu này mới chỉ khu trú ở việc đánh

giá và so sánh khả năng tra cứu về tương tác thuốc của một số cơ sở dữ liệu [10].

Xuất phát từ thực tế trên, với mong muốn có một cái nhìn tổng quát hơn về

khả năng cung cấp thông tin của các CSDL trong thực hành tra cứu thông tin thuốc

tại Việt Nam, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu đánh giá một số cơ sở dữ

liệu thƣờng dùng trong thực hành tra cứu thông tin thuốc tại Việt Nam” với

mục tiêu:

- Đánh giá và so sánh khả năng cung cấp thông tin thuốc của một số

CSDL bằng tiếng Việt và CSDL bằng tiếng Anh dựa trên 3 tiêu chí: tính phạm vi,

tính đầy đủ và tính dễ sử dụng.

- Đánh giá và so sánh khả năng cung cấp thông tin về lĩnh vực cụ thể

(tương tác thuốc) của một số CSDL bằng tiếng Việt và CSDL bằng tiếng Anh.

Từ kết quả của nghiên cứu chúng tôi mong muốn đưa ra ý kiến đề xuất về

khả năng áp dụng lựa chọn CSDL trong thực hành tra cứu thông tin thuốc, cũng như

cho việc xây dựng bộ CSDL của Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi

phản ứng có hại của thuốc (Trung tâm DI & ADR Quốc gia) sau này.

Chƣơng 1. TỔNG QUAN

1.1. Thông tin thuốc

1.1.1. Khái niệm thông tin thuốc

Một sản phẩm thuốc phải bao gồm hai yếu tố cấu thành không thể thiếu là

“dược chất” có tác dụng dược lý lâm sàng và “thông tin” kèm theo về hướng dẫn sử

dụng thuốc [4]. Như vậy thì thông tin thuốc là những thông tin gắn liền với thuốc,

thông tin này thường được in trong các tài liệu tham khảo hay còn gọi là các nguồn

thông tin thuốc [48].

Hoạt động thông tin thuốc là hoạt động thu thập và cung cấp các tin tức có

liên quan đến thuốc cho tổ chức, cá nhân trực tiếp hoạt động y, dược hoặc người sử

dụng thuốc [2].

1.1.2. Yêu cầu của thông tin thuốc

Một thông tin thuốc đầy đủ phải đảm bảo được những yêu cầu chung như

sau: khách quan, chính xác, trung thực, mang tính khoa học, rõ ràng và dứt khoát.

Ngoài ra, thông tin thuốc phải có tính hai chiều, có nhiều cấp thông tin và phù hợp

với các đối tượng tiếp nhận thông tin khác nhau. Thông tin dành cho cán bộ y tế

phải là các thông tin mang tính chuyên sâu về thuốc, được cung cấp dưới nhiều hình

thức như cung cấp theo yêu cầu bởi các trung tâm thông tin thuốc, thông tin qua hội

thảo khoa học, thông tin trong các tài liệu tham khảo,… Thông tin dành cho bệnh

nhân, với mục đích giúp người bệnh hiểu rõ lợi ích, tác hại của thuốc và tuân thủ

điều trị, cần có nội dung ngắn gọn dễ hiểu với hình thức đơn giản, tận dụng các

phương tiện truyền thông có sẵn [1].

1.1.3. Vai trò của thông tin thuốc

Thông tin thuốc có ý nghĩa quan trọng trong việc hướng dẫn lựa chọn sử

dụng thuốc an toàn và hợp lý.

Thông tin thuốc cung cấp các thông tin liên quan đến thuốc bao gồm thông

tin về dạng bào chế, tác dụng dược lý, liều lượng cách dùng, chỉ định, chống chỉ

định, tác dụng không mong muốn, thông tin liên quan đến các đối tượng bệnh nhân

đặc biệt,… Do đó, các cán bộ y tế được hỗ trợ trong việc lựa chọn, đưa ra các quyết

định sử dụng thuốc hợp lý trên từng bệnh nhân cụ thể. Các thông tin cập nhật về

thuốc mới, tác dụng mới, phác đồ điều trị hay các khuyến cáo giúp hạn chế những

rủi ro trong quá trình sử dụng thuốc và tăng hiệu quả điều trị.

Việc cung cấp thông tin chính xác đã được nhận định là có hiệu quả trong

việc cải thiện tình trạng của bệnh nhân và giảm thiểu các lỗi mắc phải trong điều trị

[23]. Thiếu thông tin thuốc sẽ dẫn tới hậu quả khôn lường do tác dụng hai mặt của

thuốc. Thực tế thảm họa thalidomide xảy ra vào đầu những năm 60 của thế kỉ trước

là một ví dụ điển hình về những tác dụng có hại nguy hiểm không được phát hiện

trước trong quá trình thử nghiệm lâm sàng của thuốc. Một nghiên cứu cũng đã chỉ

ra rằng thiếu thông tin thuốc là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các sai sót trong điều

trị, mà những sai sót này lại là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tác hại cho bệnh nhân

[44].

1.1.4. Vai trò của dƣợc sĩ trong hoạt động thông tin thuốc

Thuật ngữ “thông tin thuốc” thường được gắn liền với các khái niệm “trung

tâm thông tin thuốc” và “chuyên gia thông tin thuốc”, nghĩa là nói đến thông tin

thuốc là nói đến vai trò của dược sĩ như một người tư vấn về thuốc trong quá trình

sử dụng thuốc trên lâm sàng [48].

Vào những năm 60 của thế kỉ 20, sự ra đời của nhiều thuốc mới trong điều trị

đòi hỏi người bác sĩ lâm sàng phải bắt nhịp kịp thời và đưa ra những quyết định

đúng đắn. Khó khăn đặt ra là khả năng tiếp cận với các nguồn thông tin còn khá hạn

chế. Do đó, người dược sĩ đóng vai trò như một cầu nối đưa thông tin tới nhân viên

y tế [48]. Cùng với kiến thức và khả năng tiếp cận, tìm kiếm thông tin, người dược

sĩ đã khẳng định được vai trò của mình trong việc cung cấp thông tin đến các nhân

viên y tế cũng như bệnh nhân nhằm hướng tới sử dụng thuốc hợp lý, tăng hiệu quả

điều trị [18],[37].

Sự cần thiết của việc phát hiện và theo dõi các phản ứng có hại của thuốc

trước và sau khi lưu hành, tính phức tạp của các phác đồ điều trị cũng như sự bùng

nổ của công nghệ thông tin là những yếu tố đòi hỏi người dược sĩ cần phát huy kiến

thức cũng như kĩ năng của mình trong việc phối hợp với bác sĩ nhằm hạn chế phản

ứng có hại, thu thập và cập nhật thông tin mới về thuốc điều trị đồng thời phân tích

đánh giá thông tin để đưa ra những quyết định sử dụng thuốc đúng đắn [48].

Ngày nay, tại nhiều nước trên thế giới, người dược sĩ đã có chỗ đứng quan

trọng bên cạnh bác sĩ, hỗ trợ việc theo dõi sử dụng thuốc và điều trị của bệnh nhân.

Tại Việt Nam, khái niệm “thông tin thuốc”, “dược sĩ lâm sàng” đã bắt đầu được đề

cập đến trong những năm gần đây. Vai trò của dược sĩ cũng dần được đề cao với sự

ra đời của các đơn vị thông tin thuốc và hoạt động dược lâm sàng tại bệnh viện và

gần đây nhất là sự ra đời của Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi

phản ứng có hại của thuốc năm 2009. Từ năm 1997 Bộ y tế đã liên tục ban hành các

văn bản liên quan đến việc thành lập và hoạt động của đơn vị thông tin thuốc tại

bệnh viện [5],[15]. Hiện nay, tất cả các bệnh viện lớn đều đã thành lập đơn vị thông

tin thuốc tuy nhiên hoạt động của các đơn vị này chưa hiệu quả và chưa đáp ứng

được nhu cầu thông tin của y bác sĩ [14].

1.2. Cơ sở dữ liệu về thông tin thuốc

1.2.1. Vai trò của cơ sở dữ liệu về thông tin thuốc

Nếu như dược sĩ có vai trò chủ chốt trong hoạt động thông tin thuốc thì

CSDL về thông tin thuốc là công cụ đắc lực không thể thiếu giúp người dược sĩ

thực hiện nhiệm vụ của mình.

CSDL về thông tin thuốc lưu trữ và cập nhật các thông tin về mọi lĩnh vực

liên quan đến thuốc dưới nhiều hình thức trình bày và tra cứu khác nhau. Trong khi

khả năng ghi nhớ của con người có hạn, kiến thức về sử dụng thuốc lại luôn thay

đổi và được bổ sung thì các CSDL lưu giữ nguồn thông tin phong phú, cập nhật

thông tin mới nhất tại các địa điểm khác nhau, thời điểm khác nhau, giúp người tra

cứu có cái nhìn tổng quát và cụ thể về thông tin y học và tình hình sử dụng thuốc

trong điều trị trên thế giới. Ngày nay, với sự phát triển về cả số lượng cũng như

chiều sâu của thông tin, kèm theo những bước đột phá trong công nghệ, ngày càng

có nhiều các CSDL về thông tin thuốc nói chung như AHFS Drug information [19],

Martindale: the complete drug reference [55]và Dược thư Quốc gia Việt Nam

[3],…; hay các CSDL chuyên biệt về một lĩnh vực thông tin cụ thể như tương tác

thuốc (Drug interaction facts [54] hay Stockley’s drug interactions [21],…), thuốc

sử dụng cho phụ nữ có thai và cho con bú (Drug used in pregnancy and lactation

[62],…), thông tin về thuốc tiêm (Handbook on Injectable drugs [57],…) và nhiều

lĩnh vực khác. Hình thức tra cứu cũng đa dạng hơn với các thông tin trên sách, báo,

tạp chí, phần mềm tra cứu trên máy tính, hay công cụ hỗ trợ kê đơn và duyệt đơn

(personal digital assistant, PDA) và thông tin qua mạng internet. Các hình thức tra

cứu này giúp tiết kiệm thời gian tìm kiếm, hỗ trợ việc lựa chọn thuốc trong điều trị

cũng như giảm thiểu các rủi ro khi sử dụng thuốc [22],[40].

1.2.2. Một số loại hình tra cứu thông tin thuốc

Nguồn thông tin thuốc thường được chia thành 3 loại: nguồn thông tin cấp

một, nguồn thông tin cấp hai và nguồn thông tin cấp ba.

Nguồn thông tin cấp một: là các bài báo, công trình gốc đăng tải đầy

đủ trên các tạp chí hoặc mạng internet, các báo chuyên môn, các khóa luận tốt

nghiệp hay sổ tay phòng thì nghiệm,… Các thông tin này thường do tác giả công bố

mà không có sự can thiệp đánh giá của bên thứ hai. Nguồn thông tin này cung cấp

thông tin chi tiết, đầy đủ về một nghiên cứu, phong phú và cập nhật. Tuy nhiên nó

thiếu tính khái quát, khi tra cứu không thể chỉ dựa vào một nghiên cứu để đưa ra

được kết luận chính xác mà không tham khảo các báo cáo khác [1],[48].

Nguồn thông tin cấp hai: bao gồm hệ thống mục lục các thông tin

hoặc các bài tóm tắt của các thông tin thuộc nguồn thông tin thứ nhất. Khi muốn tìm

hiểu về một vấn đề cụ thể, người ta có thể tham khảo nguồn thông tin cấp hai để

tiếp cận vấn đề một cách toàn diện với danh mục các thông tin liên quan hay bài

tóm tắt. Như vậy thì nguồn thông tin này tổng kết các thông tin liên quan, giúp tìm

kiếm nhanh và có hệ thống. Tuy nhiên, khi muốn tham khảo thông tin chi tiết người

tra cứu cần phải quay lại với nguồn thông tin thứ nhất. Hiện nay nguồn thông tin

cấp hai được lưu trữ trong CD-ROM hoặc đưa lên mạng internet [1],[48].

Nguồn thông tin cấp ba: là các thông tin được xây dựng bằng cách

tổng hợp các thông tin từ hai nguồn trên, thường được công bố dưới dạng sách giáo

khoa, các bản hướng dẫn điều trị chuẩn,… Thông tin được các tác giả tổng hợp từ

LÝ THUYẾT TOÁN

Kinh doanh - tiếp thị

Quản trị, internet, marketing

Giáo dục đào tạo

Các tài liệu, đề thi liên quan đến các môn học của học sinh và bài giảng của giáo viên

Công nghệ thông tin

Tài liệu lĩnh vực công nghệ thông tin

Học tiếng Anh

Các tài liệu liên quan đến học tiếng Anh