Giáo trình nguyên lý kế toán của ĐH BK Đà nẵng
1
ÂAÛI HOÜC ÂAÌ NÀÔNG
TRÆÅÌNG ÂAÛI HOÜC BAÏCH KHOA
W[\X
ThS. BUÌI NÆÎ THANH HAÌ
GIAÏO TRÇNH
Âaì Nàông - 2005
2
Låìi måí âáöu
Âãø âaïp æïng nhu cáöu âäøi måïi phæång phaïp giaíng daûy vaì náng cao cháút læåüng âaìo
taûo, Âaûi hoüc Âaì Nàông cuìng caïc træåìng âaûi hoüc thaình viãn âaî tiãún haình täø chæïc biãn
soaûn giaïo trçnh theo caïc khung chæång trçnh âaìo taûo quy âënh. Nguyãn lyï kãú toaïn laì
mäüt trong caïc giaïo trçnh noïi trãn nhàòm trang bë kiãún thæïc nãön taíng cho sinh viãn caïc
ngaình Kinh tãú noïi chung vaì sinh viãn chuyãn ngaình Kinh tãú xáy dæûng noïi riãng, taûo
âiãöu kiãûn thuáûn låüi hån cho sinh viãn trong hoûc táûp vaì nghiãn cæïu.
Dæûa theo âãö cæång män hoüc Nguyãn lyï kãú toaïn cuía Häüi âäöng Ngaình kãú toaïn,
giaïo trçnh âæåüc kãút cáúu thaình baíy chæång, trong âoï coï quaïn triãût nhæîng näüi dung cå
baín cuía Luáût Kãú toaïn âæåüc Quäúc häüi næåïc Cäüng hoìa Xaî häüi chuí nghéa Viãût Nam thäng
qua ngaìy 17/06/2003 vaì nhæîng sæía âäøi cuía hãû thäúng kãú toaïn theo caïc chuáøn mæûc kãú
toaïn måïi hiãûn nay.
Trong quaï trçnh biãn soaûn giaïo trçnh, taïc giaí âaî cäú gàõng cáûp nháût thäng tin måïi
âäöng thåìi tham khaío nhiãöu giaïo trçnh khaïc, nhæng chàõc chàõn seî khäng traïnh khoíi
nhæîng haûn chãú nháút âënh. Ráút mong nháûn âæåüc yï kiãún âoïng goïp cuía caïc nhaì chuyãn
män, caïc anh chë âäöng nghiãûp vaì caïc baûn âoüc âãø giaïo trçnh âæåüc hoaìn thiãûn hån .
Xin trán troüng caïm ån.
Biãn soaûn : Ths. Buìi Næî Thanh Haì
3
CHÆÅNG 1
GIÅÏI THIÃÛU VÃÖ KÃÚ TOAÏN
1.1 SÆÛ HÇNH THAÌNH VAÌ PHAÏT TRIÃØN CUÍA HAÛCH TOAÏN KÃÚ TOAÏN
1.1.1 Haûch toaïn - yï nghéa vaì vai troì cuía noï trong nãön kinh tãú
Ngay tæì thåìi nguyãn thuyí, khi chè måïi biãút haïi læåüm vaì sàn bàõn con ngæåìi âaî
quan saït, âo læåìng, tênh toaïn vaì biãøu thë sæû täön taûi hay biãún máút cuía caïc cuía caíi sàn bàõn
hoàûc haïi læåüm âæåüc dæåïi nhiãöu hçnh thæïc khaïc nhau. Cuìng våïi sæû tiãún bäü dáön cuía xaî
häüi loaìi ngæåìi, sæû quan saït, âo læåìng, tênh toaïn âaî âæåüc ghi cheïp khäng nhæîng bàòng caïc
cäng cuû thä så maì coìn thæûc hiãûn bàòng caí nhæîng phæång tiãûn maïy moïc hiãûn âaûi. Song
duì laì biãøu thë dæåïi hçnh thæïc thä så hay hiãûn âaûi thç caïc âäüng taïc quan saït, âo læåìng,
tênh toaïn vaì ghi cheïp traíi qua caïc thåìi kyì kinh tãú xaî häüi khaïc nhau âãöu coï cuìng mäüt yï
nghéa, âoï laì:
Nhàòm thäng baïo thæåìng xuyãn, chênh xaïc vaì këp thåìi caïc thäng tin vãö tçnh
hçnh kinh tãú xaî häüi trãn táöm vi mä vaì vé mä - maì chuïng ta goüi laì Haûch toaïn
Haûch toaïn luïc âáöu chè âån thuáön laì cäng cuû âæåüc con ngæåìi sæí duûng âãø quaín lyï
taìi saín laìm ra trong caïc âiãöu kiãûn thiãn nhiãn khàõc nghiãût vaì sæû báúp bãnh cuía cuäüc
säúng. Caìng vãö sau, theo âaì phaït triãøn cuía nãön kinh tãú xaî häüi cuìng våïi sæû tiãún bäü khäng
ngæìng cuía khoa hoüc kyî thuáût, haûch toaïn cuîng ngaìy caìng phaït triãøn âa daûng vaì phong
phuï caí vãö näüi dung láùn hçnh thæïc.Trong âoï coï mäüt loaûi haûch toaïn âæåüc xem laì phæång
tiãûn khäng thãø thiãúu âæåüc âäúi våïi sæû täön taûi vaì phaït triãøn cuía táút caí caïc chuí thãø trong
mäüt nãön kinh tãú: häü gia âçnh, täø chæïc taìi chênh trung gian, caïc täø chæïc taìi chênh quäúc tãú,
ngán saïch Nhaì næåïc vaì âàûc biãût laì caïc doanh nghiãûp. Chênh laì Haûch toaïn kãú toaïn.
1.1.2 Sæû ra âåìi vaì phaït triãøn cuía haûch toaïn kãú toaïn
Quaï trçnh phaït triãøn cuía haûch toaïn noïi chung vaì haûch toaïn kãú toaïn noïi riãng
luän gàõn liãön våïi tiãún trçnh phaït triãøn cuía xaî häüi loaìi ngæåìi.
Nhiãöu nhaì nghiãn cæïu lëch sæí kinh tãú âãöu thäúng nháút ràòng: Haûch toaïn kãú toaïn
thæûc sæû xuáút hiãûn vaì coï dáúu hiãûu phaït triãøn tæì khi coï sæû hçnh thaình chæî viãút vaì säú hoüc
så cáúp maì træåïc hãút laì sæû phaït minh ra hãû âãúm tháûp phán vaì viãûc sæí duûng räüng raîi chæî
säú AÍ ráûp âaî taûo ra nhæîng tiãön âãö cáön thiãút cho sæû ra âåìi cuía haûch toaïn kãú toaïn.
Tháût váûy nhiãöu thãú kyí træåïc âáy, Kãú toaïn âaî tråí thaình mäüt män khoa hoüc âäüc
láûp vaì theo mäüt säú nhaì nghiãn cæïu khaío cäø hoüc thç ngæåìi ta âaî tçm ra nhæîng di têch
bàòng gäúm hoàûc saình trãn âoï coï ghi khàõc nhiãöu taìi liãûu chæïng toí khoaíng 2000 nàm
træåïc cäng nguyãn ngæåìi dán Babylonienne âaî biãút nhæîng khaïi niãûm så khåíi vãö kãú
4
toaïn nhæ viãûc ghi cheïp vãö trao âäøi haìng hoaï, cho vay vaì thiãúu nåü...hoàûc nhæ åí Ai cáûp
cäø âaûi ngæåìi ta âaî tçm tháúy caïc loaûi giáúy duìng âãø ghi cheïp sæû tàng giaím taìi saín, ta goüi
laì giáúy papirus, coìn åí La maî cäø âaûi thç laûi tçm tháúy caïc baíng nhoí bàòng saïp duìng âãø ghi
cheïp tênh toaïn.
Qua phán têch so saïnh giæîa caïc di váût våïi caïc taìi liãûu kãú toaïn hiãûn nay, ta coï thãø
dãù daìng nháûn tháúy âàûc âiãøm cuía caïc váût duìng âãø ghi cheïp âoï láön læåüt aính hæåíng âãún
caïc loaûi säø saïch chæïng tæì ngaìy nay, chàóng haûn nhæ:
Khi phán têch caïc tåì giáúy papirus ngæåìi ta nháûn tháúy kãút cáúu vaì caïch sæí duûng
cuía chuïng gàõn liãön våïi sæû ra âåìi cuía caïc tåì råìi haûch toaïn täøng håüp ngaìy nay, coìn âäúi
våïi caïc baíng bàòng saïp thç ta laûi phaït hiãûn tháúy chuïng liãn quan træûc tiãúp âãún sæû xuáút
hiãûn cuía säø saïch kãú toaïn vaì cuäúi cuìng laì caïc baíng ghi cheïp bàòng gäúm laûi coï kãút cáúu
gàõn liãön våïi caïc tåì chi phiãúu hiãûn nay.
Vaìo nhæîng nàm cuía tháûp niãn cuäúi thãú kyí XV (1491 - 1495), mäüt nhaì toaïn hoüc
ngæåìi YÏ coï tãn laì Fra Luca Pacioli âaî viãút nãn cuäún saïch trçnh baìy caïc nguyãn tàõc càn
baín vãö mäüt phæång phaïp ghi cheïp caïc quan hãû kinh tãú phaït sinh, goüi laì ghi keïp. Sau
naìy ngæåìi ta goüi laì hãû thäúng kãú toaïn keïp. Cho âãún ngaìy nay chuïng ta phaíi thæìa nháûn
ràòng viãûc phaït minh ra hãû thäúng kãú toaïn keïp laì mäüt trong nhæîng khaïm phaï läùi laûc cho
sæû phaït triãøn xaî häüi loaìi ngæåìi.
Ngaìy nay, cuìng våïi sæû tiãún bäü cuía khoa hoüc kyî thuáût tuy kãú toaïn âaî phaït triãøn åí
mæïc âäü cao, con ngæåìi âaî biãút aïp duûng maïy vi tênh vaì caïc cäng cuû hiãûn âaûi khaïc vaìo
cäng taïc kãú toaïn song cuîng chæa thãø vaì khäng thãø khäng dæûa vaìo nguyãn lyï kãú toaïn
keïp âæåüc viãút trong saïch cuía Äng Luca.
Baìn vãö viãûc nghiãn cæïu khoa hoüc kãú toaïn coï khaï nhiãöu træåìng phaïi lyï luáûn song
cáön nháún maûnh mäüt âiãöu ràòng:" Haûch toaïn kãú toaïn khäng phaíi ra âåìi tæì khi coï kãú
toaïn keïp maì haûch toaïn kãú toaïn ra âåìi cuìng våïi nãön kinh tãú haìng hoaï". Âiãöu naìy âaî
âæåüc caïc træåìng phaïi nghiãn cæïu âãöu cäng nháûn. Trãn cå såí kãút håüp caïc træåìng phaïi lyï
luáûn chênh, mäüt säú nhaì nghiãn cæïu kinh tãú âaî âuïc kãút laûi nhæ sau:
Trong thåìi kyì Nguyãn thuyí, saín xuáút tæû cung tæû cáúp thç haûch toaïn âaî xuáút hiãûn
nhæng chæa phaíi laì haûch toaïn kãú toaïn, viãûc haûch toaïn chè âæåüc thæûc hiãûn mäüt caïch âån
giaín nhæ âaïnh dáúu lãn thán cáy hay buäüc nuït dáy...Trong thåìi kyì naìy haûch toaïn chè laì
haûch toaïn bàòng hiãûn váût vaì âæåüc sæí duûng phuûc vuû cho låüi êch cuía toaìn xaî häüi.
Sang thåìi kyì Chiãúm hæîu nä lãû, yï nghéa cuía haûch toaïn âaî thay âäøi, haûch toaïn
âæåüc sæí duûng træåïc hãút âãø theo doîi nä lãû vaì âáút âai, ngoaìi ra haûch toaïn coìn âæåüc sæí
duûng âãø theo doîi viãûc âäøi chaïc tiãön, luïc báúy giåì khäng chè haûch toaïn bàòng hiãûn váût maì
coìn haûch toaïn bàòng tiãön - sau naìy goüi laì haûch toaïn kãú toaïn. Cuîng trong thåìi kyì naìy säø
kãú toaïn âaî xuáút hiãûn
5
Âãún thåìi kyì Phong kiãún, sæû phaït triãøn cuía näng nghiãûp âaî laìm xuáút hiãûn âëa tä
phong kiãún vaì chãú âäü cho vay nàûng laîi cuía âëa chuí âäúi våïi näng dán. Chênh nhæîng
bæåïc phaït triãøn naìy âaî laìm cho hãû thäúng säø saïch haûch toaïn kãú toaïn caìng phong phuï, chi
tiãút hån vaì hoaìn thiãûn hån.
Sang thåìi kyì chuí nghéa Tæ baín, våïi sæû phaït triãøn nhanh choïng cuía khoa hoüc kyî
thuáût, sæû phán cäng lao âäüng xaî häüi ngaìy caìng sáu sàõc hån, dáùn âãún quan hãû trao âäøi
mua baïn phaït triãøn maûnh, âäöng thåìi quaï trçnh dëch chuyãøn tæ baín ngaìy caìng gia tàng vaì
caìng laìm måí räüng hån caïc mäúi quan hãû kinh tãú måïi.
Sæû xuáút hiãûn caïc quan hãû kinh tãú naìy chênh laì tiãön âãö cho khoa hoüc haûch toaïn kãú
toaïn phaït triãøn åí mæïc âäü cao hån mäüt caïch nhanh choïng væåüt báûc. Âàûc træng tiãu biãøu
cuía thåìi kyì naìy âoï chênh laì sæû ra âåìi cuía hãû thäúng kãú toaïn keïp vaì sæû xuáút hiãûn cuía hãû
thäúng taìi khoaín kãú toaïn.
Näúi tiãúp theo sæû kiãûn trãn thç mäüt säú caïc phæång phaïp haûch toaïn kãú toaïn khaïc
cuîng âaî láön læåüt ra âåìi vaì taûo thaình mäüt hãû thäúng phæång phaïp riãng cuía haûch toaïn kãú
toaïn.
Trong chãú âäü xaî häüi Xaî häüi chuí nghéa, haûch toaïn kãú toaïn caìng tråí thaình cäng cuû
phuûc vuû âàõc læûc cho caïc thaình viãn trong quaín lyï kinh tãú xaî häüi.
Cáön læu yï ràòng haûch toaïn kãú toaïn laì mäüt khoa hoüc, cho nãn báút kyì åí chãú âäü naìo
khoa hoüc kãú toaïn cuîng seî phaït triãøn cuìng våïi sæû phaït triãøn cuía khoa hoüc kyî thuáût.
Coï thãø kãút luáûn ràòng:
Haûch toaïn kãú toaïn laì mäüt khoa hoüc kinh tãú ra âåìi vaì phaït triãøn cuìng våïi quaï
trçnh phaït triãøn cuía nãön saín xuáút xaî häüi vaì phuûc vuû træûc tiãúp cho nãön saín xuáút xaî häüi.
Tuy nhiãn giaíi thêch thuáût ngæî naìy nhæ thãú naìo coìn tuìy thuäüc vaìo caïch diãùn âaût
ngän ngæî vaì âiãöu kiãûn cuû thãø cuía mäùi næåïc. Chàóng haûn theo âiãöu 4 cuía Luáût Kãú toaïn
Viãût Nam âaî âæåüc Quäúc häüi thäng qua ngaìy 17/06/2003, thç thuáût ngæî Kãú toaïn âæåüc
giaíi thêch nhæ sau:
Kãú toaïn laì viãûc thu tháûp, kiãøm tra, phán têch vaì xæí lyï thäng tin kinh tãú, taìi chênh
dæåïi hçnh thæïc giaï trë, hiãûn váût vaì thåìi gian lao âäüng.
Khi saín xuáút xaî häüi phaït triãøn våïi quy mä ngaìy caìng cao cuìng våïi caïc quy luáût
kinh tãú måïi phaït sinh seî taûo âiãöu kiãûn cho haûch toaïn kãú toaïn phaït triãøn khäng ngæìng vãö
moüi màût: caí näüi dung phæång phaïp láùn hçnh thæïc täø chæïc, nhàòm cung cáúp thäng tin vãö
caïc hoaût âäüng kinh tãú xaíy ra âãún caïc chuí thãø mäüt caïch täút nháút, hiãûu quaí nháút theo tæìng
muûc âêch cuû thãø cuía âäúi tæåüng sæí duûng thäng tin.
Âàûc biãût laì trong thåìi âaûi cäng nghãû thäng tin phaït triãøn nhæ hiãûn nay, haûch toaïn
kãú toaïn âaî dáön chuyãøn sang hãû thäúng xæí lyï tæû âäüng hoaï vaì khäng ngæìng phaït triãøn
cuìng våïi sæû phaït triãøn cuía khoa hoüc kyî thuáût.
6
1.2 CHÆÏC NÀNG, NHIÃÛM VUÛ CUÍA HAÛCH TOAÏN KÃÚ TOAÏN
Træåïc khi âi vaìo chæïc nàng vaì nhiãûm vuû cuía haûch toaïn kãú toaïn, cáön phaíi khàóng
âënh laûi âënh nghéa vãö Kãú toaïn.
1.2.1 Âënh nghéa vãö haûch toaïn kãú toaïn
* ÅÍ giaïc âäü laì mäüt män khoa hoüc thç kãú toaïn laì mäüt hãû thäúng thäng tin thæûc hiãûn
viãûc phaín aïnh vaì giaïm âäúc moüi diãùn biãún cuía quaï trçnh hoaût âäüng thæûc tãú liãn quan âãún
lénh væûc kinh tãú, taìi chênh cuía mäüt täø chæïc cuû thãø.
Täø chæïc cuû thãø coï thãø laì cå quan nhaì næåïc; âån vë sæû nghiãûp, täø chæïc coï hoàûc
khäng sæí duûng ngán saïch cuía nhaì næåïc; doanh nghiãûp thuäüc caïc thaình pháön kinh tãú;
chi nhaïnh vàn phoìng âaûi diãûn cuía næåïc ngoaìi; håüp taïc xaî vaì caí caïc häü kinh doanh caï
thãø.
* ÅÍ giaïc âäü laì mäüt nghãö nghiãûp thç kãú toaïn âæåüc hiãøu laì mäüt nghãû thuáût tênh
toaïn vaì ghi cheïp nhæîng hiãûn tæåüng kinh tãú - taìi chênh phaït sinh liãn quan âãún caïc âån
vë thäng qua viãûc quan saït, âo læåìng nhàòm cung cáúp mäüt caïch toaìn diãûn caïc thäng tin
vãö tçnh hçnh vaì kãút quaí hoaût âäüng, tçnh hçnh sæí duûng väún cuía âån vë.
Tæì hai caïch âënh nghéa trãn, cho pheïp chuïng ta tiãúp tuûc nghiãn cæïu caïc chæïc
nàng vaì nhiãûm vuû cuía haûch toaïn kãú toaïn mäüt caïch thuáûn låüi hån.
1.2.2 Chæïc nàng cuía haûch toaïn kãú toaïn
Xuáút phaït tæì âënh nghéa kãú toaïn trãn, coï thãø tháúy ràòng kãú toaïn coï 2 chæïc nàng
liãn quan âãún cäng taïc quaín lyï, âoï laì: chæïc nàng phaín aïnh vaì chæïc nàng giaïm âäúc
a. Chæïc nàng phaín aïnh (hay coìn goüi laì chæïc nàng thäng tin)
Chæïc nàng phaín aïnh âæåüc biãøu hiãûn åí viãûc kãú toaïn theo doîi toaìn bäü caïc hiãûn
tæåüng kinh tãú, taìi chênh phaït sinh trong quaï trçnh hoaût âäüng cuía âån vë thäng qua viãûc
tênh toaïn, ghi cheïp, phán loaûi, xæí lyï vaì täøng kãút caïc dæî liãûu liãn quan âãún hoaût âäüng sæí
duûng väún vaì taìi saín cuía âån vë.
b. Chæïc nàng giaïm âäúc (Chæïc nàng kiãøm tra)
Chæïc nàng giaïm âäúc thãø hiãûn åí viãûc thäng qua säú liãûu âaî âæåüc phaín aïnh, kãú
toaïn seî nàõm âæåüc mäüt caïch coï hãû thäúng toaìn bäü quaï trçnh vaì kãút quaí hoaût âäüng cuía âån
vë laìm cå såí cho viãûc âaïnh giaï âuïng âàõn vaì kiãøm soaït chàût cheî tçnh hçnh cháúp haình luáût
phaïp cuía caïc âån vë trong cäng taïc quaín lyï kãú toaïn - taìi chênh. Chæïc nàng naìy nhàòm
giuïp cho hoaût âäüng cuía âån vë ngaìy caìng âaût hiãûu quaí cao hån.
c. Mäúi liãn hãû giæîa caïc chæïc nàng
Chæïc nàng phaín aïnh vaì chæïc nàng giaïm âäúc coï mäúi liãn hãû chàût cheî våïi nhau,
thãø hiãûn nhæ sau:
Chæïc nàng phaín aïnh laì âäúi tæåüng cuía chæïc nàng giaïm âäúc, chæïc nàng giaïm âäúc
laì cäng cuû âän âäúc chæïc nàng phaín aïnh âæåüc chênh xaïc, roî raìng vaì âáöy âuí hån.
có thể bạn quan tâm
Tham khảo giáo trình nguyên lý kế toán của Đại học Thái Nguyên
242
939
421
Bài giảng, giáo trình
242
(New)
Mục đích, đối tượng, nội dung và phương pháp giáo dục Nho giáo dưới tr...
130
791
1.005
Kinh tế quản lý
130
(New)
Các nguyên tắc trong giao tiếp - kỹ năng mềm
31
3.232
661
Kỹ năng giao tiếp
31
(New)
Luận văn thạc sỹ: ĐH Thái Nguyên- Lộ trình cho Robot và bài toán xác đ...
88
771
531
Thạc sĩ cao học
88
(New)
Giáo trình ôn tài chính doanh nghiệp của tác giả Nguyễn Tuyết Khanh
78
873
327
Bài giảng, giáo trình
78
(New)
Giáo trình thị trường chứng khoán do TS Nguyễn Thị Bích Loan biên soạn
146
880
287
Bài giảng, giáo trình
146
(New)
Giáo trình nguyên lý thống kê của trường HV bưu chính viễn thông
242
1.304
1.998
Bài giảng, giáo trình
242
(New)
Giáo trình môn định giá tài sản của trường Đại học tài nguyên môi trườ...
153
653
891
Bài giảng, giáo trình
153
(New)
thông tin tài liệu
1.1. Sự hình thành và phát triển của hạch toán kế toán
1.1.1.Hạch toán - ý nghĩa vai trò của nó
Mở rộng để xem thêm
tài liệu mới trong mục này
tài liệu hot trong mục này
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
×
