DANH MỤC TÀI LIỆU
Luận án tiến sĩ luật học: Pháp luật, Chủ trương, vấn đề bảo đảm quyền bình đẳng giữa các doanh nghiệp
1 2
bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé t− ph¸p
tr−êng ®¹i häc luËt hµ néi
®ç thÞ kim tiªn
Ph¸p luËt vÒ quyÒn b×nh ®¼ng
gi÷a c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam
Chuyªn ngµnh : LuËt kinh tÕ
M· sè : 62 38 01 07
tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ luËt häc
hµ néi - 2014
3 4
C«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh
t¹i Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS D−¬ng §¨ng H
Ph¶n biÖn 1: GS.TS NguyÔn ThÞ M¬
Ph¶n biÖn 2: PGS.TS NguyÔn Minh MÉn
Ph¶n biÖn 3: TS. §ång Ngäc Ba
LuËn ¸n ®îc bo vÖ i Héi ®ång cm luËn ¸n cÊp Trêng, häp
t¹i Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi
Vµo håi giê , ngµy th¸ng n¨m 2014.
Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i Th− viÖn Quèc gia
vµ Th− viÖn Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Đỗ Thị Kim Tiên (2011), "Minh bạch hóa vai trò chđạo của kinh tế
nhà nước để thúc đẩy phát triển kinh tế", Quản nhà nước,
(184), tr. 42-46.
2. Đỗ Thị Kim Tiên (2013), "Những nội dung bản của quyền bình
đẳng doanh nghiệp", Thanh tra, (9), tr. 17-19.
3. Đỗ Thị Kim Tiên (2013), "Xây dựng thể chế kinh tế thtrường bình
đẳng trong sự thống nhất với vai tchủ đạo của kinh tế nhà
nước", Nghiên cứu lập pháp, 12(244), tr. 7-12, 29.
4. Đỗ Thị Kim Tiên (2013), "Thực trạng nguyên nhân gây bất nh
đẳng giữa các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay", Tòa án
nhân dân, (18), tr. 10-14.
5. Đỗ Thị Kim Tiên (2013), "Hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo đảm
quyền bình đẳng giữa các doanh nghip Việt Nam", Dân
ch và pháp luật, (258), tr. 39-43.
5 6
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
Để phát triển kinh tế, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều lựa chọn mô
hình kinh tế thị trường (KTTT) nhằm sử dụng sức mạnh của quy luật cạnh
tranh làm động lực phát triển. Cơ sở để quy luật cạnh tranh được vận hành là
tự do kinh doanh cạnh tranh bình đẳng. Chỉ trong điều kiện cạnh tranh
bình đẳng doanh nghiệp mới hội kinh doanh bằng chính thực lực của
nh. Trong môi trường kinh doanh bình đẳng, doanh nghiệp năng lực
được thừa nhận, đào thải những doanh nghiệp yếu kém, lành mạnh a nền
kinh tế, thúc đẩy phát triển. thế, đảm bảo môi trường cạnh tranh bình
đẳng vừa nguyên tắc, vừa giá trị phổ biến của KTTT. Vấn đề vướng
mắc hiện nay cả về luận thực tin trong phát triển KTTT định hướng
hội chnga Việt Nam là, làm thế nào để kinh tế nhà nước nắm vai trò
chủ đạo nhưng vẫn đảm bảo được sự bình đẳng giữa doanh nghiệp nhà nước
(DNNN) với các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác. Đồng thời,
tính không hiệu quả của phần lớn DNNN cũng chưa giải thích được tác dụng
thực tế của chính sách ưu tiên đối với DNNN. Bên cạnh đó, với việc tham
gia ngày càng sâu, rộng o thị trường quốc tế, Việt Nam cần tuân thủ quy
luật thị trường và thực hiện những cam kết đã ký.
Về chủ trương, vấn đề bảo đảm quyền bình đẳng giữa các doanh nghiệp
(BĐGCDN) thuộc các thành phần kinh tế đã được Đảng nnước quan
tâm từ ngay sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986), được triển khai trong Hiến
pháp 1992 Luật Cạnh tranh 2004, Luật Doanh nghiệp 2005, Luật Đầu
2005 trong các đạo luật khác. Tuy nhiên, đi ngược với kỳ vọng của nhà
nước, thực tế bất BĐGCDN không giảm mà đang xu hướng gia tăng. Bất
BĐGCDN diễn ra mọi lúc, mọi nơi, trong mọi quan hệ, ngay từ khi gia nhập
thị trường, trong q trình kinh doanh trong giải thể, p sản doanh
nghiệp. Việc thành lập doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đòi hỏi nhiều
thủ tục. Doanh nghiệp nhân tiếp cận dịch vụ ng các nguồn lực khó
khăn hơn DNNN. Một số tập đoàn kinh tế nhà nước được ưu tiên, bảo lãnh,
khoanh nợ, giãn nợ. những DNNN thua lỗ được sáp nhập vào tổng công
ty hoặc giao trách nhiệm cứu vớt cho các doanh nghiệp khác không b
phá sản. Đồng thời, vẫn tồn tại nhiều lĩnh vực DNNN độc quyền. Điều đó
tạo sự cản trở thu hút đầu tư và làm suy giảm tăng trưởng kinh tế.
Trước những đòi hỏi từ nội tại nền kinh tế yêu cầu của những cam
kết quốc tế, việc nghiên cứu các quy định pháp luật, đánh giá quá trình thực
thi nhằm xác định nguyên nhân và đưa ra giải pháp phù hợp, bảo đảm quyền
BĐGCDN là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Vì lẽ đó, tác giả
luận án đã chọn vấn đ"Pháp luật về quyền bình đẳng giữa các doanh
nghiệp ở Việt Nam" làm đề tài nghiên cứu.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
- Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu hệ thống pháp luật và việc
thực thi pháp luật về quyền BĐGCDN ở Việt Nam.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Luận án nghiên cứu, đánh giá các quy định pháp luật v quyền
BĐGCDN trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
+ Luận án nghiên cứu đối với các loại hình doanh nghiệp được quy định
trong Luật Doanh nghiệp 2005.
+ Luận án nghiên cứu quyền BĐGCDN gắn với quá trình thành lập
doanh nghiệp, đi vào kinh doanh rút khỏi thị trường, bao gồm: (i) bình
đẳng trong đăng ký doanh nghiệp; (ii) bình đẳng trong kinh doanh; (iii) bình
đẳng trong giải thể, phá sản doanh nghiệp.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án cung cấp các luận cứ khoa học cho
việc hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền BĐGCDN ở Việt Nam.
Nhiệm vụ nghiên cứu của lun án là:
- Phân tích, làm rõ những vấn đề lý lun về quyền GCDN, ý nghĩa của
việc bảo đảm quyền BĐGCDN. Đồng thời, đánh giá vai trò của pháp luật
trong vic bảo đảm quyềnGCDN và c yếu tố chi phối quyền GCDN.
7 8
- Rà soát hệ thống pháp lut của Việt Nam, đánh giá những ưu điểm hạn
chế ca của pháp lut quy định v quyềnGCDN.
- Thu thập thông tin, tài liệu và đánh gái thực tiễn áp dụng pháp luật về
quyền BĐGCDN Việt Nam. Trên sở đó xác định các nguyên nhân
bản tạo ra bất BĐGCDN và hệ quả của nó.
- Đưa ra các giải pháp tổng thể nhằm hoàn thiện nội dung pháp luật về
quyn BĐGCDN và hoàn thiện thiết chế bảo đm quyn GCDN Vit Nam.
4. Cơ sở lý luận và giả thuyết khoa học
4.1. Cơ sở lý luận nghiên cứu đề tài
Luận án nghiên cứu pháp luật về quyền bình đẳng giữa các doanh
nghiệp ở Việt Nam trên cơ sở vận dụng phương pháp duy vật biện chứng của
chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng
sản Việt Nam chính sách, pháp luật của nnước về công bằng, bình
đẳng, v quan hệ giữa nhà nước với doanh nghiệp, về chế độ sở hữu
thành phần kinh tế. Luận án cũng chú ý đến các học thuyết và quan điểm của
các nhà kinh tế học, chính trị học, luật học trong nước và nước ngoài về chế
độ kinh tế, thể chế KTTT, quan hệ giữa nhà nước với doanh nghiệp.
4.2. u hỏi nghiên cứu, giả thuyết khoa học và dự kiến kết quả nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu 1
- Bình đẳng là gì và BĐGCDN là gì?
- Giả thuyết nghiên cứu: Có sự nhầm lẫn giữa bình đẳng của các doanh
nghiệp với bình đẳng của thành phần kinh tế.
- Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án sẽ làm bản chất của GCDN.
Theo đó, BĐGCDN phải thỏa mãn đồng thời hai điều kiện: (i) đảm bảo sự
tương thích giữa đóng góp với hưởng thụ của doanh nghiệp, giữa vi phạm
trừng phạt; (ii) mọi doanh nghiệp khi vào những điều kiện như nhau
đều áp dụng theo quy định pháp luật như nhau, không có ngoại lệ.
Câu hỏi nghiên cứu 2
- Quyền BĐGCDN là gì?
- Giả thuyết nghiên cứu: Trong nền KTTT tồn tại nhiều chủ thể kinh
doanh, trong đó chủ yếu doanh nghiệp. Để tồn tại phát triển, doanh
nghiệp cần được bình đẳng về mặt pháp lý trong các giao dịch với đối tác và
quan hệ với nhà nước (qua các điều kiện ngang bằng tiêu chuẩn giống
nhau trong việc vay vốn, hưởng các ưu đãi thực hiện nghĩa vụ thuế,...).
Như vậy, BĐGCDN là thuộc tính vốn có và là yêu cầu của nền KTTT.
- Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án làm phân biệt khái niệm
quyền BĐGCDN về mt pháp lý và về mặt thực tế.
Câu hỏi nghiên cứu 3
- Tại sao phải đặt vấn đề BĐGCDN và bảo đảm quyền BĐGCDN?
- Giả thuyết nghiên cứu: Tự do kinh doanh, tự do cạnh tranh và BĐGCDN
nguyên tắc của thị trường, sở đvận hành quy luật cạnh tranh, tạo
động lực phát triển kinh tế.
- Dự kiến kết quả nghiên cứu: Chứng minh mối liên hệ giữa bảo đảm
quyền BĐGCDN với hoàn thiện thể chế thị trường, cạnh tranh bình đẳng.
Đồng thời đánh giá được ý nghĩa của việc bảo đảm quyền BĐGCDN.
Câu hỏi nghiên cứu 4
- Thực tế có tình trạng bất BĐGCDN ở Việt Nam hay không?
- Giả thuyết nghiên cứu: Có tình trạng bất BĐGCDN ở Việt Nam, để lại
những hậu quả tiêu cực đối vi kinh tế, xã hội.
- Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án sẽ soát, đánh giá hệ thống
pháp luật quá trình thực thi pháp luật để chứng minh sự tồn tại của bất
BĐGCDN ở Việt Nam.
Câu hỏi nghiên cứu 5
- Nguyên nhân nào gây ra bất BĐGCDN ở Việt Nam hiện nay?
- Gi thuyết nghiên cứu: Tồn ti các quy định pháp luật mang tính phân biệt
đi xử doanh nghiệp và hoạt đng thc thi pháp lut có vi phm quyn GCDN.
- Dự kiến kết quả kiến cứu: Luận án chỉ rõ những quy định pháp luật tạo
ra bất BĐGCDN và các nguyên nhân gây ra bất BĐGCDN.
9 10
Câu hỏi nghiên cứu 6
- Những giải pháp nào có thể đem lại hiệu quả cho việc bảo đảm quyền
BĐGCDN ở Việt Nam?
- Gi thuyết nghn cứu: Hoàn thin chế định pháp lut v quyềnGCDN
và bảo đảm thiết chế thực thi pháp luật về quyền BĐGCDN có thể giúp cho
các doanh nghiệp vận hành và thực hiện mi giao dịch được bình đẳng.
- Dự kiến kết quả nghiên cứu: (i) Đxuất xóa bỏ những quy định pháp
luật có nội dung phân biệt đối xử doanh nghiệp, sửa đổi, bổ sung một số quy
định chưa rõ ràng, thiếu cụ thể, minh bạch hóa các chính sách ưu tiên, miễn
trừ, đổi mới chính sách đối với DNNN; (ii) hoàn thiện quy định về
quan quản lý, tăng cường năng lực, đạo đức công vụ, văn hóa doanh nghiệp,
thay đổi thái độ của con người tôn trọng pháp luật và thực thi quyền
BĐGCDN ở Việt Nam có hiệu quả.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, sử
dụng phương pháp tiếp cận về sự vận động phát triển của nền KTTT
trong điều kiện mới, luận án sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp;
phương pháp so sánh, phương pháp thống kê; coi trọng phương pháp hệ
thống để kế thừa và tổng hợp kết quả nghiên cứu của các cơ quan, tổ chức và
các nhà nghiên cứu đã công bố. Luận án cũng sử dụng phương pháp phỏng
vấn sâu thông qua trao đổi trực tiếp với các nhà nghiên cứu để thu thập ý
kiến, luận chứng mới.
6. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học của luận án
Kết quả của việc nghiên cứu luận án đem lại những điểm mới sau đây:
Thứ nhất, luận án làm bản chất BĐGCDN quyền BĐGCDN.
Đồng thời, phân tích làm vấn đề bảo đảm quyền BĐGCDN không u
thuẫn với chính sách ưu tiên hay hạn chế trong đầu tư, kinh doanh.
Thứ hai, luận án nghiên cứu đưa ra khái niệm, xác định nội dung, ý
nghĩa của việc bảo đảm quyền BĐGCDN, đánh giá c yếu tố chi phối
quyền BĐGCDN.
Thứ ba, luận án đưa ra những nhận định về hạn chế của pháp luật về
quyền BĐGCDN và nguyên nhân chủ yếu gây ra bất BĐGCDN ở Việt Nam.
Th tư, luận án đưa ra những giải pháp tổng thể, nhằm hoàn thiện
các quy định pháp luật hiện nh trên cơ sở tiếp thu chọn lọc những
kinh nghiệm điều chnh pháp luật của c ngoài, phù hp với điều kiện,
hoàn cảnh kinh tế ca đất c trong q trình hi nhập và pt triển
hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận thực tiễn của luận án
Kết quả đạt được của luận án góp phần làm sáng tỏ phương diện lý luận
trong khoa học pháp lý về quyền BĐGCDN.
Những tình huống cụ thể, cùng những lập luận khoa học sẽ minh chứng
cho các luận điểm luận án đưa ra. Ngoài ra, luận án sẽ i liệu tham
khảo hữu ích không chỉ với các nhà nghiên cứu, cán bộ giảng dạy còn
đối với các cán bộ đang làm công tác hoạch định chính sách, xây dựng pháp
luật, đáp ứng yêu cầu nội tại nền kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế.
8. Kết cu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận án gồm 4 chương, 15 tiết.
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬN ÁN
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Mục tiêu của chương 1 nhằm nghiên cứu, đánh giá các công trình
khoa học trong nước và quốc tế về những vấn đề liên quan đến ni dung luận
án. Trên cơ sở đó tìm ra những vấn đề đã được làm rõ, những vấn đề còn bỏ
ngỏ, tiếp tục giải quyết. Để đạt được mục tiêu này, luận án đã tiếp cận các
quan điểm nghiên cứu theo nhóm các vấn đề, sắp xếp theo trật tự từ luận
đến thực trạng và giải pháp để hoàn thiện pháp luật về quyền BĐGCDN.
11 12
1.1. Tình hình nghiên cứu luận v quyền bình đẳng giữa các
doanh nghiệp
1.1.1. Các công trình đề cập đến quan niệm bình đẳng, bình đẳng
giữa các doanh nghiệp và quyền bình đẳng giữa các doanh nghiệp
Quyền BĐGCDN không được nghiên cứu một cách trực tiếp, nhưng
một số công trình có đề cập đến quan niệm về bình đẳng xã hội, là những gợi
ý cho tác giả luận án. Các công trình điển hình là: n về khế ước xã hội của
J.J. Rousseau do Nhà xuất bản luận chính trị, xuất bản năm 2004; Quan
niệm tự do bình đẳng của tư bản và vô sản, do Tô Hồng Quân biên dịch năm
1946; Luận án tiến của Vũ Anh Tuấn nghiên cứu về vai trò của pháp luật
trong việc bảo đảm ng bằng hội giáo trình Luật kinh tế (2003) của
Trường Đại học Luật Hà Nội.
1.1.2. Các công trình liên quan đến khái niệm pháp luật về quyền
bình đẳng giữa các doanh nghiệp và vai trò của pháp luật bảo đảm quyền
bình đẳng giữa các doanh nghiệp
Không có công trình nào được biết đến đã đưa ra khái niệm pháp luật về
quyền BĐGCDN và nhận định trực tiếp về vai trò của pháp luật đối với việc
bảo đảm quyền BĐGCDN.
1.2. Tình hình nghiên cứu thực trạng pháp luật thực thi pháp
luật về quyền bình đẳng giữa các doanh nghiệp
1.2.1. Các công trình đề cập đến thực trạng pháp luật về quyền bình
đẳng giữa các doanh nghiệp
Thực trạng pháp luật liên quan đến những khía cạnh khác nhau về
quyền BĐGCDN vấn đề được nhiều ng trình nghiên cứu đề cập, như
bài: "p ý dthảo Luật Doanh nghiệp (thống nhất)" của PGS.TS Nguyễn
Như Phát; bài "Luật Đầu 2005 - một số vấn đbất cập" của ThS. Đào
Trung Kiên; i tham luận "Đánh g chính ch đt đai đxuất các
giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài trong giai đoạn hiện nay" của TS
Phạm Tuấn Khải; i "Hoàn thiện pháp luật về công ty hợp danh Việt
Nam" của TS. Vũ Đặng Hải Yến,... đều có chung quan điểm với TS
Nguyễn Chí Thành, được viết trong cuốn: "i trường kinh doanh, mt số
vấn đluận thực tiễn" cho rằng: "Tuy khung pháp nhằm tạo dựng
môi trường cạnh tranh bình đẳng đã được xây dựng nhưng việc áp dụng
trên thực tế còn nhiều vấn đề. c độc quyền nhà nước những ưu đãi
đặc biệt dành cho doanh nghiệp nhà nước đã làm méo n chơi chung
củac doanh nghiệp".
1.2.2. Các công trình đcập đến thực trạng bất bình đẳng giữa các
doanh nghiệp trong quá trình thực thi pháp luật
nhiều sự phản ánh, phân tích về tình trạng bất BĐGCDN trong
nước ớc ngoài. Tham luận "Những bất cập yêu cầu đặt ra trong
phát triển quản nhà nước đối với doanh nghiệp không phân biệt
thành phần kinh tế" của TS Nguyễn Minh Phong tại Hội thảo khoa học bàn
về "Đổi mới quản nnước đối với các doanh nghiệp không phân biệt
hình thức sở hữu", cho rằng, có tồn tại những định kiến vthành phần kinh
tếđịnh kiến về khu vực kinh tế nhân. Cũng tại hội thảo y, trong i
"Đổi mới quản lý nhà việc tạo i trường kinh doanh bình đẳng cho
doanh nghiệp", TS Nguyễn Kế Tuấn nhận xét: "Trong điều kiện kinh tế th
trường, tạo i trường kinh doanh bình đẳng thuận lợi cho các doanh
nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau là một trong những nhiệm
vụ quan trọng ng đầu của nhàớc trong quản kinh tế. Tuy nhiên, u
nay trong thực tế vẫn tồn tại tình trạng nnước phân biệt đối xử với các
doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế". Đề tài "Đổi mới quản nhà
ớc đối với các loại hình doanh nghiệp Việt Nam theo ớng không
phân biệt thành phần kinh tế" do TS. Trần Tiến ờng chủ nhiệm các
công trình nghiên cứu nước ngoài cũng đề cập đến thực trạng bất
BĐGCDN. Các công trình nghiên cứu nước ngoài như: "The Private
Sector in Development: Khu vực tư nhân trong quá trình phát triển";
"From State To Market: A Survey of Empirical Studies on Privatization:
Từ nhà nước đến thị trường: Khảo t nghiên cứu kinh nghiệm về nhân
a" của Will L. Meggison and Jeffry M. Netter,…
thông tin tài liệu
Để phát triển kinh tế, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều lựa chọn mô hình kinh tế thị trường (KTTT) nhằm sử dụng sức mạnh của quy luật cạnh tranh làm động lực phát triển. Cơ sở để quy luật cạnh tranh được vận hành là tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng. Chỉ trong điều kiện cạnh tranh bình đẳng doanh nghiệp mới có cơ hội kinh doanh bằng chính thực lực của mình. Trong môi trường kinh doanh bình đẳng, doanh nghiệp có năng lực được thừa nhận, đào thải những doanh nghiệp yếu kém, lành mạnh hóa nền kinh tế, thúc đẩy phát triển. Vì thế, đảm bảo môi trường cạnh tranh bình đẳng vừa là nguyên tắc, vừa là giá trị phổ biến của KTTT. Vấn đề vướng mắc hiện nay cả về lý luận và thực tiễn trong phát triển KTTT định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là, làm thế nào để kinh tế nhà nước nắm vai trò chủ đạo nhưng vẫn đảm bảo được sự bình đẳng giữa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) với các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác. Đồng thời, tính không hiệu quả của phần lớn DNNN cũng chưa giải thích được tác dụng thực tế của chính sách ưu tiên đối với DNNN. Bên cạnh đó, với việc tham gia ngày càng sâu, rộng vào thị trường quốc tế, Việt Nam cần tuân thủ quy luật thị trường và thực hiện những cam kết đã ký.
Mở rộng để xem thêm
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
xem nhiều trong tuần
yêu cầu tài liệu
Giúp bạn tìm tài liệu chưa có

LÝ THUYẾT TOÁN


×