Luận văn: Phương pháp nghiên cứu khoa học, luận khoa học là gì? Nêu một số phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể? - Tailieu123.org

Luận văn - báo cáo

Thạc sĩ cao học

Kinh tế quản lý

Khoa học tự nhiên

Kinh tế - Thương mại

Lý luận chính trị

Kỹ thuật

Báo cáo, luận văn khác

Kỹ năng mềm

Mẫu slide

Mẫu slide cho thuyết trình

Mẫu slide cho giáo án điện tử

Mẫu slide khác

Mẫu slide - Template

Kinh doanh - tiếp thị

Marketing, bán hàng

PR truyền thông

Kế hoạch kinh doanh

Tài liệu kinh doanh, tiếp thị khác

Thương mại điện tử

Kinh tế - Quản lý

Bài giảng, giáo trình

Tài liệu kinh tế khác

Tài chính - Ngân hàng

Tài chính doanh nghiệp

Kế toán, kiểm toán

Ngân hàng - tín dụng

Tài liệu tài chính - ngân hàng khác

Biểu mẫu - Văn bản

Mẫu hợp đồng

Mẫu đơn từ

Biểu mẫu, văn bản khác

Thủ tục hành chính

Giáo dục đào tạo

Tài liệu, đề thi môn Toán

Tài liệu, đề thi môn Ngữ Văn

Tài liệu, đề thi THPT các trường

Tài liệu, đề thi Vật Lý

Tài liệu, đề thi Sinh Học

Tài liệu, đề thi Hóa Học

Tài liệu, đề thi Lịch Sử

Tài liệu, đề thi học sinh giỏi

Tài liệu, đề thi khác

Giải bài tập các môn

Giáo án bài giảng

Giáo án, bài giảng lớp 6

Giáo án, bài giảng lớp 7

Giáo án, bài giảng lớp 8

Giáo án, bài giảng lớp 9

Giáo án, bài giảng lớp 10

Giáo án, bài giảng lớp 11

Giáo án, bài giảng lớp 12

Giáo án, bài giảng tiểu học

Giáo án, bài giảng khác

Công nghệ thông tin

Văn bản pháp luật

Thuế - Lệ phí - Kinh phí

Văn bản pháp luật khác

Học tiếng Anh

Tài liệu học tiếng Anh khác

Y học- sức khỏe

Tài liệu y học - sức khỏe khác

Các bài văn khấn nôm

Lĩnh vực khác

Kinh doanh - tiếp thị

Kinh tế - Quản lý

Tài chính - Ngân hàng

Luận văn: Phương pháp nghiên cứu khoa học, luận khoa học là gì? Nêu một số phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể?

921

274

Định dạng

Báo cáo tài liệu vi phạm

B GIO DC V ĐO TO

TRƯỜNG ĐI HỌC ...

KHOA ...



..........., tháng ... năm ........

MC LC

Lời nói đầu............................................ ...................... ................................ 2

I. Phương pháp nghiên cứu khoa học và phương pháp luận nghiên cứu khoa học 3

1. Phương pháp nghiên cứu khoa học............................................. .............................. 3

a. Khái niệm............................................ .................................................. ...................... 3

b. Đặc điểm của phương pháp nghiên cứu khoa học............................................. ..... 4

2. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học............................................. ..................... 6

3. Phân loại phương pháp............................................. ................................................. 7

a. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm.......................................... .......................... 7

b. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.......................................... ................................ 9

II. Một số phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể............................................. ..... 10

1. Phương pháp phân tích và tổng hợp............................................. ........................... 10

2. Phương pháp quy nạp và diễn giải............................................ ............................... 12

3. Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíc........................................... ................. 13

a. Phương pháp lịch sử .................................................. ............................................... 13

b. Phương pháp lôgíc........................................... .................................................. ........ 15

c. Tính thống nhất giữa phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíc....................... 17

Kế luận............................................ .................................................. .................................... 19

Tài liệu tham khảo............................................ .................................................. .................. 20

LỜI NÓI ĐẦU

Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà mọi thành tựu khoa học và công nghệ đều

xuất hiện một cách hết sức mau lẹ và cũng được đổi mới một cách cực kỳ nhanh chóng. Ngày

nay nghiên cứu khoa học là một trong những hoạt động có tốc độ phát triển nhanh nhất thời đại.

Bộ máy nghiên cứu khoa học đã trở thành khổng lồ, nó đang nghiên cứu tất cả các góc cạnh của

thế giới. Các thành tựu nghiên cứu khoa học đã được ứng dụng vào mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Khoa học đã làm đảo lộn nhiều quan niệm truyền thống, nó làm cho sức sản xuất xã hội tăng lên

hàng trăm lần so với vài thập niên gần đây.

Về phần mình, bản thân khoa học càng cần được nghiên cứu một cách khoa học. Một

mặt, phải tổng kết thực tiễn nghiên cứu khoa học để khái quát những lý thuyết về quá trình sáng

tạo khoa học; mặt khác, phải tìm ra được các biện pháp tổ chức, quản lý và nghiên cứu khoa

học tốt hơn làm cho bộ máy khoa học vốn đã mạnh, lại phát triển mạnh hơn và đi đúng quỹ đạo

hơn. Có lẽ không phải ngẫu nhiên, nhà tương lai học Thierry Gaudin đã đưa ra một thông điệp

khẩn thiết: “ Hãy học phương pháp chứ đừng học dữ liệu!”.

Sự phát triển của khoa học hiện đại không những đem lại cho con người những hiểu biết

sâu sắc về thế giới, mà còn đem lại cho con người cả những hiểu biết về phương pháp nhận thức

thế giới. Chính vì vậy mà phương pháp và phương pháp luận nghiên cứu khoa học đã gắn liền

với hoạt động có ý thức của con người, là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của

hoạt động nhận thức và cải tạo thế giới.Và cũng chính vì vậy mà hiện nay việc nghiên cứu

phương pháp và phương pháp luận nghiên cứu khoa học ngày càng trở nên cần thiết nhằm giúp

cho công tác nghiên cứu khoa học đạt hiệu quả hơn, phát triển mạnh mẽ hơn. Đó cũng chính là

vấn đề tôi xin được trình bày trong bài viết này: “Phương pháp nghiên cứu khoa học và

phương pháp luận nghiên cứu khoa học.”

I. PHƯƠNG PHP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC V PHƯƠNG PHP LUẬN NGHIÊN

CỨU KHOA HỌC

1. Phương pháp nghiên cứu khoa học

a. Khái niệm

Trước hết để hiểu được thế nào là phương pháp nghiên cứu khoa học, các khái niệm, các

đặc điểm của phương pháp nghiên cứu khoa học, chúng ta cần phải hiểu được khái niệm khoa

học là gì?

Khoa học là một khái niệm có nội hàm phức tạp, tùy theo mục đích nghiên cứu và cách

tiếp cận ta có thể phân tích ở nhiều khía cạnh khác nhau. ở mức độ chung nhất, khoa học được

hiểu như sau: Khoa học là hệ thống tri thức được rút ra từ hoạt động thực tiễn và được chứng

minh, khẳng định bằng các phương pháp nghiên cứu khoa học.

Từ hiểu biết trên đây về khoa học ta thấy rõ ràng rằng phương pháp là phạm trù trung tâm

của phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Vậy phương pháp nghiên cứu khoa học là gì?

Phương pháp không chỉ là vấn đề lý luận mà còn là vấn đề có ý nghĩa thực tiễn to lớn, bởi vì

chính phương pháp góp phần quyết định thành công của mọi quá trình nghiên cứu khoa

học.Phương pháp là công cụ, giải pháp, cách thức, thủ pháp, con đường, bí quyết, quy trình

công nghệ để chúng ta thực hiện công việc nghiên cứu khoa học. Bản chất của nghiên cứu khoa

học là từ những hiện tượng chúng ta cảm nhận được để tìm ra các quy luật của các hiện tượng

đó. Nhưng bản chất bao giờ cũng nằm sâu trong nhiều tầng hiện tượng, vì vậy để nhận ra được

bản chất nằm sâu trong nhiều tầng hiện tượng và nhận ra được quy luật vận động của chúng đòi

hỏi chúng ta phải có phương pháp nghiên cứu khoa học. Như vậy phương pháp chính là sản

phẩm của sự nhận thức đúng quy luật của đối tượng nghiên cứu. Đến lượt mình, phương pháp là

công cụ có hiệu quả để tiếp tục nhận thức sâu hơn và cải tạo tốt hơn đối tượng đó. Trong thực tế

cuộc sống của chúng ta người thành công là người biết sử dụng phương pháp.

Như vậy, bản chất của phương pháp nghiên cứu khoa học chính là việc con người sử dụng một

cách có ý thức các quy luật vận động của đối tượng như một phương tiện để khám phá chính

đối tượng đó. Phương pháp nghiên cứu chính là con đường dẫn nhà khoa học đạt tới mục đích

sáng tạo.

Trên đây là những khái niệmvề phương pháp nghiên cứu khoa học. Để có được sự hiểu

biết sâu sắc hơn và cái nhìn toàn diện hơn về phương pháp nghiên cứu khoa học chúng ta cần đi

sâu tìm hiểu những đặc điểm của phương pháp nghiên cứu khoa học.

b. Đặc điểm của phương pháp nghiên cứu khoa học

Phương pháp bao giờ cũng là cách làm việc của chủ thể nhằm vào các đối tượng cụ thể, ở

đây có hai điều chú ý là: chủ thể và đối tượng.Phương pháp là cách làm việc của chủ thể, cho

nên nó gắn chặt với chủ thể và như vậy phương pháp có mặt chủ quan. Mặt chủ quan của

phương pháp chính là năng lực nhận thức, kinh nghiệm hoạt động sáng tạo của chủ thể, thể hiện

trong việc ý thức được các quy luật vận động của đối tượng và sử dụng chúng để khám phá

chính đối tượng.

Phương pháp là cách làm việc của chủ thể và bao giờ cũng xuất phát từ đặc điểm của đối

tượng, phương pháp gắn chặt với đối tượng, và như vậy phương pháp có mặt khách quan. Mặt

khách quan quy định việc chọn cách này hay cách kia trong hoạt động của chủ thể. Đặc điểm

của đối tượng chỉ dẫn cách chọn phương pháp làm việc, Trong nghiên cứu khoa học cái chủ

quan phải tuân thủ cái khách quan. Các quy luật khách quan tự chúng chưa phải là phương

pháp, nhưng nhờ có chúng mà ta phát hiện ra phương pháp. Ý thức về sự sáng tạo của con

người phải tiếp cận được các quy luật khách quan của thế giới.

Phương pháp có tính mục đích vì hoạt động của con người đều có mục đích, mục đích

nghiên cứu các đề tài nghiên cứu khoa học chỉ đạo việc tìm tòi và lựa chọn phương pháp nghiên

cứu và ngược lại nếu lựa chọn phương pháp chính xác, phù hợp sẽ làm cho mục đích nghiên

cứu đạt tới nhanh hơn, và đôi khi vượt qua cả yêu cầu mà mục đích đã dự kiến ban đầu.

Phương pháp nghiên cứu gắn chặt với nội dung của các vấn đề cần nghiên cứu. Phương pháp là

hình thức vận động của nội dung. Nội dung công việc quy định phương pháp làm việc. Trong

mỗi đề tài khoa học đều có phương pháp cụ thể, trong mỗi ngành khoa học có một hệ thống

phương pháp đặc trưng.

Phương pháp nghiên cứu khoa học có một cấu trúc đặc biệt đó là một hệ thống các thao

tác được sắp xếp theo một chương trình tối ưu. Sự thành công nhanh chóng hay không của một

hoạt động nghiên cứu chính là phát hiện được hay không lôgíc tối ưu của các thao tác hoạt động

và sử dụng nó một cách có ý thức.

Phương pháp nghiên cứu khoa học luôn cần có các công cụ hỗ trợ, cần có các phương

tiện kỹ thuật hiện đại với độ chính xác cao. Phương tiện và phương pháp là hai phạm trù khác

nhau nhưng chúng lại gắn bó chặt chẽ với nhau căn cứ vào đối tượng nghiên cứu mà ta chọn

phương pháp nghiên cứu, theo yêu cầu của phương pháp nghiên cứu mà chọn các phương tiện

phù hợp, nhiều khi còn cần phải tạo ra các công cụ đặc biệt để nghiên cứu một đối tượng nào

đó. Chính các phương tiện kỹ thuật hiện đại đảm bảo cho quá trình nghiên cứu đạt tới độ chính

xác cao.

2. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học

Trong nghiên cứu khoa học phương pháp và phương pháp luận là hai khái niệm gần nhau

nhưng không đồng nhất. Phương pháp luận là hệ thống các nguyên lý, quan điểm(trước hết là

những nguyên lý, quan điểm liên quan đến thế giới quan) làm cơ sở, có tác dụng chỉ đạo, xây

dựng các phương pháp, xác định phạm vi, khả năng áp dụng các phương pháp và định hướng

cho việc nghiên cứu tìm tòi cũng như việc lựa chọn, vận dụng phương pháp. Nói cách khác thì

phương pháp luận chính là lý luận về phương pháp bao hàm hệ thống các phương pháp, thế

giới quan và nhân sinh quan của người sử dụng phương pháp và các nguyên tắc để giải quyết

các vấn đề đã đặt ra.

Các quan điểm phương pháp luận nghiên cứu khoa học có tính lý luận cho nên thường

mang màu sắc triết học, tuy nhiên nó không đồng nhất với triết học( như thế giới quan) để tiếp

cận và nhận thức thế giới.

Phương pháp luận được chia thành phương pháp bộ môn – lý luận về phương pháp

được sử dụng trong một bộ môn khoa học và phương pháp luận chung cho các khoa học.

Phương pháp luận chung nhất, phổ biến cho hoạt động nghiên cứu khoa học là triết học. Triết

học Mác-Lênin là phương pháp luận đáp ứng những đòi hỏi của nhận thức khoa học hiện đại

cũng như hoạt động cải tạo và xây dựng thế giới mới.

Những phương pháp nghiên cứu khoa học riêng gắn liền với từng bộ môn khoa học( toán

học, vật lý học, sinh vật học, kinh tế học v.v…). Do vậy những phương pháp riêng này sẽ được

làm sáng tỏ khi nghiên cứu những môn học tương ứng.

Dựa trên những đặc điểm cơ bản của phương pháp và phương pháp luận nghiên cứu khoa học,

chúng ta đi vào việc phân loại các phương pháp.

3. Phân loại phương pháp

Căn cứ vào mức độ cụ thể của phương pháp, các phương pháp nghiên cứu chung trước

hết được phân chia thành hai loại: Các phương pháp tổng quát và các phương pháp nghiên cứu

cụ thể.

Có nhiều phương pháp nghiên cứu tổng quát ( khái quát, trừu tượng) khác nhau. Căn cứ

vào đặc điểm của quá trình tư duy, phương pháp tổng quát được chia thành các phương pháp

như : phân tích, tổng hợp, quy nạp, diễn giải, lôgic-lịch sử, hệ thống-cấu trúc…

Nếu căn cứ vào cách tiếp cận đối tượng nghiên cứu, sự khác nhau của những lao động cụ thể

trong nghiên cứu khoa học, phương pháp tổng quát được chia thành loại phương pháp nghiên

cứu thực nghiệm và loại phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

a. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm

Loại phương pháp này bao gồm các phương pháp quan sát, thí nghiệm thực nghiệm.

Quan sát là phương pháp nghiên cứu để xác định các thuộc tính và quan hệ của sự vật, hiện

tượng riêng lẻ xét trong điều kiện tự nhiên vốn có của nó nhờ khả năng thụ cảm của các giác

quan, khả năng phân tích tổng hợp, khái quát trìu tượng hoá.

Thực nghiệm, thí nghiệm là việc người nghiên cứu khoa học sử dụng các phương tiện vật

chất tác động lên đối tượng nghiên cứu nhằm kiểm chứng các giả thiết, lý thuyết khoa học,

chính xác hoá, bổ sung chỉnh lý các phỏng đoán giả thiết ban đầu tức là để xây dựng các giả

thiết, lý thuyết khoa học mới.

Thí nghiệm, thực nghiệm bao giờ cũng được tiến hành theo sự chỉ đạo của một ý tưởng

khoa học nào đấy. Như vậy để tiến hành thí nghiệm, thực nghiệm phải có tri thức khoa học và

điều kiện vật chất.

Phương pháp thực nghiệm được áp dụng khá phổ biến trong các ngành khoa học tự nhiên

kỹ thuật-công nghệ- là những ngành khoa học có khả năng định lượng chính xác. Trong những

lĩnh vực này, sự phát triển của khoa học kỹ thuật còn cho phép tạo ra những môi trường nhân

tạo, khác với môi trường bình thường để nghiên cứu sự vận động biến đổi của đối tượng.

LÝ THUYẾT TOÁN

Kinh doanh - tiếp thị

Quản trị, internet, marketing

Giáo dục đào tạo

Các tài liệu, đề thi liên quan đến các môn học của học sinh và bài giảng của giáo viên

Công nghệ thông tin

Tài liệu lĩnh vực công nghệ thông tin

Học tiếng Anh

Các tài liệu liên quan đến học tiếng Anh