Home
Giáo dục đào tạo
Tài liệu, đề thi Sinh Học
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
LÝ THUY T SINH H C 12: MÔI TR NG VÀ CÁC NHÂN T SINHẾ Ọ ƯỜ Ố
THÁI
PH N I. TÓM T T LÝ THUY T VÀ NH NG V N Đ C N L U ÝẦ Ắ Ế Ữ Ấ Ề Ầ Ư
I. MÔI TR NG S NG VÀ CÁC NHÂN T SINH THÁIƯỜ Ố Ố
1. Đ nh nghĩa:ị
- Môi tr ng s ng là n i sinh s ng c a sinh v t bao g m t t c các nhân t ườ ố ơ ố ủ ậ ồ ấ ả ố ở
xung quanh sinh v t, có tác đ ng tr c ti p, gián ti p, ho c qua l i v i sinh v t,ậ ộ ự ế ế ặ ạ ớ ậ
làm nh h ng đ n s t n t i, sinh tr ng, phát tri n và nh ng ho t đ ng c aả ưở ế ự ồ ạ ưở ể ữ ạ ộ ủ
sinh v t.ậ
- Môi tr ng trên c n bao g m: m t đ t và l p khí quy n; môi tr ng n c baoườ ạ ồ ặ ấ ớ ể ườ ướ
g m: n c ng t, n c l , n c m n; môi tr ng đ t bao g m các l p đ t cóồ ướ ọ ướ ợ ướ ặ ườ ấ ồ ớ ấ
đ sâu khác nhau trong đó các sinh v t đ t sinh s ng; ngoài ra còn có môi tr ngộ ậ ấ ố ườ
sinh v t: th c v t, đ ng v t và con ng i là n i sinh s ng c a nh ng loài c ngậ ự ậ ộ ậ ườ ơ ố ủ ữ ộ
sinh, kí sinh.
2. Phân lo i:ạ
- Nhân t sinh thái là t t c nh ng nhân t môi tr ng có nh h ng tr c ti pố ấ ả ữ ố ườ ả ưở ự ế
ho c gián ti p t i đ i s ng sinh v t. đ c chia thành 2 nhóm:ặ ế ớ ờ ố ậ ượ
* Nhóm nhân t sinh thái vô sinh:ố
- Là t t c các nhân t v t lí, hóa h c c a môi tr ng quanh sinh v t.ấ ả ố ậ ọ ủ ườ ậ
* Nhóm nhân t sinh thái h u sinh:ố ữ
- Là m i quan h gi a sinh v t này v i sinh v t khác s ng xung quanh, trong đóố ệ ữ ậ ớ ậ ố
con ng i là nhân t sinh thái có tác đ ng r t l n t i s sinh tr ng và phát tri nườ ố ộ ấ ớ ớ ự ưở ể
c a sinh v t.ủ ậ
II. GI I H N SINH THÁI VÀ SINH THÁIỚ Ạ Ổ
1. Gi i h n sinh thái:ớ ạ
- Là gi i h n ch u đ ng c a sinh v t đ i v i m t nhân t sinh thái nh t đ nh c aớ ạ ị ự ủ ậ ố ớ ộ ố ấ ị ủ
môi tr ng, n m ngoài gi i h n sinh thái thì sinh v t không t n t i đ c.ườ ằ ớ ạ ậ ồ ạ ượ
Gi i h n ST có:ớ ạ
* Kho ng thu n l i: là kho ng nhân t ST m c phù h p, đ m b o cho sinhả ậ ợ ả ố ở ứ ợ ả ả
v t s ng t t nh t.ậ ố ố ấ
* Kho ng ch ng ch u: là kho ng nhân t ST gây c ch cho ho t đ ng s ng c aả ố ị ả ố ứ ế ạ ộ ố ủ
sinh v t.ậ
Ví d : gi i h n sinh thái c a cá rôphi Vi t Nam là 5,6oC đ n 42oCụ ớ ạ ủ ệ ế
H u h t cây tr ng nhi t đ i quang h p t t nh t nhi t đ 20oC đ n 30oCầ ế ồ ệ ớ ợ ố ấ ở ệ ộ ế
2. sinh tháiỔ
- sinh thái c a 1 loài là 1 không gian sinh thái mà đó t t c các nhân t sinhỔ ủ ở ấ ả ố
thái c a môi tr ng n m trong 1 gi i h n sinh thái cho phép loài đó t n t i vàủ ườ ằ ớ ạ ồ ạ
phát tri n lâu dài.ể
- sinh thái c a m t loài khác v i n i c a chúng. N i ch là n i c trú, cònỔ ủ ộ ớ ơ ở ủ ơ ở ỉ ơ ư
sinh thái th hi n cách sinh s ng c a loài đó.ổ ể ệ ố ủ
+ sinh thái t ng cây, sinh thái dinh d ng, sinh thái th i gian ho t đ ng…Ổ ầ ổ ưỡ ổ ờ ạ ộ
Ví d : + Trên 1 cây to có nhi u loài chim sinh s ng, có loài trên cao, có loài d iụ ề ố ướ
th p à hình thành các sinh thái khác nhau.ấ ổ
+ Kích th c th c ăn, lo i th c ăn, hình th c b t m i … c a m i loài t o nên ướ ứ ạ ứ ứ ắ ồ ủ ỗ ạ ổ
sinh thái khác nhau
Ví d : Chim ăn sâu và chim ăn h t dù có cùng n i nh ng v n thu c 2 sinhụ ạ ơ ở ư ẫ ộ ổ
thái khác nhau.
+ Th i gian ho t đ ng ki m m i, sinh s n, … là sinh thái v th i gian s ngờ ạ ộ ế ồ ả ổ ề ờ ố
c a loài đóủ
Vi d : R n h ki m ăn ban ngày có sinh thái v th i gian khác r n h ki m ănụ ắ ổ ế ổ ề ờ ắ ổ ế
ban đêm.
- Vi c phân hoá thành các sinh thái khác nhau là do m i loài sinh v t thích nghiệ ổ ỗ ậ
v i nh ng đi u ki n sinh thái khác nhau, s phân hoá còn giúp gi m s c nhớ ữ ề ệ ự ả ự ạ
tranh và t n d ng t t ngu n s ngậ ụ ố ồ ố
III. S THÍCH NGHI C A SINH V T V I MÔI TR NG S NGỰ Ủ Ậ Ớ ƯỜ Ố
1. Thích nghi c a sinh v t v i ánh sángủ ậ ớ
- Th c v t thích nghi v i đi u ki n chi u sáng khác nhau c a môi tr ng, thự ậ ớ ề ệ ế ủ ườ ể
hi n qua các đ c đi m v hình thái, c u t o gi i ph u và ho t đ ng sinh lýệ ặ ể ề ấ ạ ả ẩ ạ ộ
M T S Đ C ĐI M THÍCH NGHI V I MÔI TR NG CHI U SÁNG KHÁC NHAUỘ Ố Ặ Ể Ớ ƯỜ Ế
C A CÂY A SÁNG VÀ CÂY A BÓNGỦ Ư Ư
CÂY A SÁNGƯCÂY A BÓNGƯ
Thân cao th ng giúp cây v n cao lênẳ ươ
t ng trên cao có nhi u ánh sángầ ề
Thân nh , m c d i bóng c a các câyỏ ọ ướ ủ
khác
Lá màu nh t. Phi n lá dày có nhi u l pạ ế ề ớ
t bào mô gi u, h t l c l p n m sâuế ậ ạ ụ ạ ằ
trong l p t bào mô gi u đ tránh b đ tớ ế ậ ể ị ố
nóng.
Lá màu s m, to giúp cây ti p nh n đ cẫ ế ậ ượ
nhi u ánh sáng. Phi n lá m ng, ít ho cề ế ỏ ặ
không có mô gi uậ
Lá th ng x p nghiêng đ tránh nh ngườ ế ể ữ
tia sáng chi u th ng vào b m t lá. M tế ẳ ề ặ ặ
trên có l p cutin dày và bóngớ
Lá n m ngang đ thu đ c nhi u tiaằ ể ượ ề
sáng tán xạ
Thân cây có v dày, màu nh tỏ ạ Thân cây có v m ngỏ ỏ
TD: cây Chò nâu, B ch đànạTD: cây Ráy, cây lá dong
- Đ ng v t có c quan thu nh n ánh sáng chuyên hóa. Ánh sáng giúp cho đ ngộ ậ ơ ậ ộ
v t có kh năng đ nh h ng trong không gian và nh n bi t các v t xung quanh.ậ ả ị ướ ậ ế ậ
M t s loài chim di c xác đ nh đ ng bay b ng ánh sáng m t tr i, các vì sao.ộ ố ư ị ườ ằ ặ ờ
- Tuỳ m c đ ho t đ ng khác nhau ng i ta chia đ ng v t thành các nhóm:ứ ộ ạ ộ ườ ộ ậ
* Nhóm ho t đ ng ban ngày: gà, chim, ng i…ạ ộ ườ
* Nhóm ho t đ ng ban đêm, trong bóng t i: d i, cú mèo, h …ạ ộ ố ơ ổ
2. Thích nghi c a sinh v t v i nhi t đ .ủ ậ ớ ệ ộ
- Đ ng v t h ng nhi t s ng n i có nhi t đ th p có t s gi a di n tích bộ ậ ằ ệ ố ở ơ ệ ộ ấ ỉ ố ữ ệ ề
m t c th v i th tích c th (S/V) gi m, đ h n ch s to nhi t c a c th .ặ ơ ể ớ ể ơ ể ả ể ạ ế ự ả ệ ủ ơ ể
a. Quy t c v kích th c c th (quy t c Becman)ắ ề ướ ơ ể ắ
- Đ ng v t h ng nhi t s ng vùng có khí h u l nh thì có kích th c c th l nộ ậ ằ ệ ố ở ậ ạ ướ ơ ể ớ
h n so v i nh ng đ ng v t cùng loài s ng vùng nhi t đ i m áp. Đ ng th i,ơ ớ ữ ộ ậ ố ở ệ ớ ấ ồ ờ
chúng có l p m dày nên kh năng ch ng rét t t. Ví d : voi, g u s ng vùngớ ỡ ả ố ố ụ ấ ố ở
l nh kích th c to h n voi, g u vùng nhi t đ iạ ướ ơ ấ ở ệ ớ
b. Quy t c v các b ph n tai, đuôi, chi... c a c th (quy t c Anlen)ắ ề ộ ậ ủ ơ ể ắ
- Đ ng v t h ng nhi t s ng vùng ôn đ i có tai, đuôi, chi ... bé h n tai, đuôi,ộ ậ ằ ệ ố ở ớ ơ
chi... c a loài đ ng v t t ng t s ng vùng nóng. Ví d : tai và đuôi th vùngủ ộ ậ ươ ự ố ở ụ ỏ ở
ôn đ i luôn nh h n tai và đuôi th nhi t đ i.ớ ỏ ơ ỏ ệ ớ
PH N II. H NG D N TR L I CÂU H I VÀ BÀI T P SÁCH GIÁOẦ ƯỚ Ẫ Ả Ờ Ỏ Ậ
KHOA
Câu 1. Hoàn thành b ng 35.1: nh h ng c a m t s nhân t sinh thái, v t lí vàả ả ưở ủ ộ ố ố ậ
hoá h c đ n sinh v tọ ế ậ
Câu 2. Th nào là gi i h n sinh thái? L y ví d minh ho v gi i h n sinh tháiế ớ ạ ấ ụ ạ ề ớ ạ
c a sinh v t.ủ ậ
Câu 3. Hãy l y 2 ví d v các sinh thái. Nêu ý nghĩa c a vi c phân hoá sinhấ ụ ề ổ ủ ệ ổ
thái trong các ví d đó.ụ
Câu 4. Hoàn thành b ng 35.2: Tác đ ng c a ánh sáng t i th c v tả ộ ủ ớ ự ậ
Câu 5. Hãy gi i thích vì sao đ ng v t h ng nhi t s ng vùng ôn đ i có kíchả ộ ậ ằ ệ ố ở ớ
th c c th l n h n kích th c c th c a đ ng v t h ng nhi t cùng loài s ngướ ơ ể ớ ơ ướ ơ ể ủ ộ ậ ằ ệ ố
vùng nhi t đ i m áp; đ ng th i các đ ng v t h ng nhi t s ng vùng ôn đ iở ệ ớ ấ ồ ờ ộ ậ ằ ệ ố ở ớ
có tai, đuôi, chi … nh h n tai, đuôi, chi c a đ ng v t h ng nhi t s ng vùngỏ ơ ủ ộ ậ ằ ệ ố ở
nhi t đ i. L y ví d minh ho cho qui t c v kích th c c th và qui t c vệ ớ ấ ụ ạ ắ ề ướ ơ ể ắ ề
kích th c các b ph n tai, chi, đuôi… c a c th .ướ ộ ậ ủ ơ ể
PH N III. H TH NG CÂU H I M R NGẦ Ệ Ố Ỏ Ở Ộ
Câu 1. M t s đ c đi m thích nghi v i môi tr ng chi u sáng khác nhau c aộ ố ặ ể ớ ườ ế ủ
cây a sáng và cây a bóngư ư
Câu 2. Gi i thích qui t c kích th c c th (K. Becman) và qui t c di n tích bả ắ ướ ơ ể ắ ệ ề
m t c th (D.Anlen)ặ ơ ể
Câu 3. Hãy gi i thích vì sao đ ng v t h ng nhi t s ng vùng ôn đ i có kíchả ộ ậ ằ ệ ố ở ớ
th c c th l n h n kích th c c th c a đ ng v t h ng nhi t cùng loài s ngướ ơ ể ớ ơ ướ ơ ể ủ ộ ậ ằ ệ ố
vùng nhi t đ i m áp; đ ng th i các đ ng v t h ng nhi t s ng vùng ôn đ iở ệ ớ ấ ồ ờ ộ ậ ằ ệ ố ở ớ
có tai, đuôi, chi … nh h n tai, đuôi, chi c a đ ng v t h ng nhi t s ng vùngỏ ơ ủ ộ ậ ằ ệ ố ở
nhi t đ i. L y ví d minh ho cho qui t c v kích th c c th và qui t c vệ ớ ấ ụ ạ ắ ề ướ ơ ể ắ ề
kích th c các b ph n tai, chi, đuôi… c a c th .ướ ộ ậ ủ ơ ể
có thể bạn quan tâm
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: DÒNG NĂNG LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI VÀ HIỆU SUẤT...
2
1.039
410
Tài liệu, đề thi Sinh Học
2
(New)
Luận văn thạc sĩ: 1. Đánh giá thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành...
74
923
422
Thạc sĩ cao học
74
(New)
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI
3
1.014
419
Tài liệu, đề thi Sinh Học
3
(New)
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: DIỄN THẾ SINH THÁI
3
1.057
364
Tài liệu, đề thi Sinh Học
3
(New)
LÝ THUYẾT SINH HỌC 12: HỆ SINH THÁI
3
1.005
365
Tài liệu, đề thi Sinh Học
3
(New)
Đại học Nông nghiệp Thái Nguyên- Xử lý rác thải sinh hoạt bằng chế phẩ...
63
798
366
Kỹ thuật
63
(New)
Tóm tắt kiến thức cơ bản và Giải bài tập Sinh học lớp 11: Các nhân tố...
2
882
298
Giải bài tập các môn
2
(New)
Tóm tắt lý thuyết và hướng dẫn giải bài tập Sinh học 10: Các yếu tố ản...
2
818
321
Giải bài tập các môn
2
(New)
thông tin tài liệu
PHẦN I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý
I. MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
1. Định nghĩa:
- Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả các nhân tố ở xung quanh sinh vật, có tác động trực tiếp, gián tiếp, hoặc qua lại với sinh vật, làm ảnh hưởng đến sự tồn tại, sinh trưởng, phát triển và những hoạt động của sinh vật.
- Môi trường trên cạn bao gồm: mặt đất và lớp khí quyển; môi trường nước bao gồm: nước ngọt, nước lợ, nước mặn; môi trường đất bao gồm các lớp đất có độ sâu khác nhau trong đó các sinh vật đất sinh sống; ngoài ra còn có môi trường sinh vật: thực vật, động vật và con người là nơi sinh sống của những loài cộng sinh, kí sinh.
2. Phân loại:
- Nhân tố sinh thái là tất cả những nhân tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới đời sống sinh vật. được chia thành 2 nhóm:
* Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh:
- Là tất cả các nhân tố vật lí, hóa học của môi trường quanh sinh vật.
* Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh:
- Là mối quan hệ giữa sinh vật này với sinh vật khác sống xung quanh, trong đó con người là nhân tố sinh thái có tác động rất lớn tới sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.
Mở rộng để xem thêm
tài liệu mới trong mục này
tài liệu hot trong mục này
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
×
