PHÂN CẤP QUẢN LÝ KINH TẾ Ở VIỆT NAM
NG DY KINH T FULBRIGHT
Bài vi Anh thc hin theo yêu cu ca y ban Kinh t ca Quc hi. Bài vic thc hin hoàn
toàn vy, không nht thit phm cng dy Kinh t Fulbright hay
ct Nam tng Quc Harvard Kennedy. Tôi xin chân thành chng nhn xét quý báu
ci tho lun - n - nguyên B ng B i.
Bn quyn © 2012 ng dy Kinh t Fulbright.
31/12/2012
ANH
PHÂN CP QUN LÝ KINH T VIT NAM:
NHÌN T TH CH
1. Gii thiu
Phân cp qun lý kinh t Vic khng t i mi (1986) c t cui thp
niên 1990. ng thi, phm vi phân cliên tc c m rng, n gia thp niên 2000 bao
trùm c chính là: qun lý quy hoch, k ho
tài nguyên; doanh nghic; hong s nghip, dch v công; và t chc b máy, cán b, công
chc. Chính ph k vng rng chính sách phân cp s nh m ng, sáng
to, quyn t ch, t chu trách nhim ca chính quyp trong qun lý, thc hin các
nhim v phát trin kinh t - xã h
1
t thp k y mnh phân cp qun lý kinh t, kt qu
vng. T ca chính quyn trung p làm xói mòn tính thng nht ca chính sách quc
cnh tranh không lành mnh các gia chính quyt mt làm suy
gim m kim soát ca chính quyc b T góc
p vi nhu kin ngun lc và th ch cn thi trin khai
phân cp mt cách hiu qu. Không nhng th, khung kh chính sách phân cp còn thiu s p
gia các ngành và thiu s ng b gic phân cp, vì vy trong nhing hy chính
quy lúng túng, b ng. Cui dân và doanh nghip - nhng
chng cui cùng ca chính sách phân cp - c s c tham gia và có tii vi
ngay c nhng chính sách quan trng nhn hong và kt qu kinh t ca h.
Trong quá trình phân cp Vit Nam, ni lên bn mâu thun có tính nn tng trong bn thân h thng
c. Th nht, phân cp mt quc gia nht th và tôn ti trt t t Nam nht thit i s
chuyi vai trò cc, t vai trò truyn thi ra và thc hin quynh tr thành
ng và xác lp luc chuyi này không h n vì nó kéo theo
không ch i v t chc ni bnh li các nhim v và ch
quyn lnh vn có cc. Th hai, trách nhic phân cp nhitrong
nhing hp không i s ngun lc mt cách cân xng, khi
quá ti. Th ba, vi ch cho chính quy m bo trách nhim gii
1
-CP.
Phân cp qun lý kinh t Vit Nam: Nhìn t th ch
Trang 2 / 23
trình. Và th qun (self-governance) ca chính quy u
ng hp thc t dn ti vic phá v tính thng nht ca chính sách quc gia.
Theo yêu cu ca UBKT Quc hi, bài vit này s ng quan v phân cp qun lý kinh t ti Vit
Nam n lý thuyt, bn cht, và nhng nguyên tc ca phân cp; thc trng phân
cp kinh t Vit Nam trong thi gian qua và nhng h qu ca nó; t ng khuyn ngh v
i mi chính sách phân cp. Vì tính cht tng quan, bài vit này s nh c
th ca phân cp - là ch ca các bài vit khác trong Di này - mà tp trung vào các v
chung, xuyên sut các khía cnh khác nhau ca phân cp kinh t Vit Nam. Bên cyêu
cu ca UBKT Quc hi, bài vit này ch tp trung phân tích mi quan h phân quyn gia hai cp chính
quyn quan trng nht - a chính quyn tnh, thành ph. Tuy nhiên,
n nhn mnh rng phân cp là mt khái nim rn ch ra trong bài vit này, vic
ch thu hp mi quan tâm vào mt s n s n ti s n hóa quá mc, thm
chí phin din trong thit k chính sách.
thm hin nay, vic tho lun v nh hình li chính sách phân cc bit thích hp khi quá trình
si Hii s ch ta ca Ch tch Quc hi, troi quan h quyn lc
gia chính quyn nhiên là mt ni dung trng yu. Bên chai o
luc bit quan tri vi phân cp là Lu- mua sm công và Lu(si)
rình xây dng lut cm 2013a, vic si các Lut t chc Quc
hi, Lut t chc Chính ph; Lut t chc Hng nhân dân và y ban nhân dân Lut hong giám
sát ca Quc hi, Lut hong giám sát ca Hng nhân dân, và Luc s c
ng lut c
All data used for this analysis were obtained either from official government sources, including the
General Statistical Office (GSO), Ministry of Finance (MOF), Ministry of Planning and Investment (MPI),
or from studies funded by international donors such as the World Bank, UNDP, and USAID.
Phn còn li ca bài vit c chia thành phn. Phn 2 trình bày ngn gn khái nim phân cp.
Phn 3 gii thích ti sao li cn phân cp t lý thuyc tin. Phn 4 tho lun mt
c v ch p Vit Nam k t i mi tr ln 5 s t cách
tng quan nhng thành công và hn ch ca phân cp qun lý kinh t Vit Nam. Phn 6 s kt lun và
t s gn mnh nhu ci mn quan nim v
phân cp và thit k phân cp Vit Nam.
2. Khái nim phân cp
(decentralization) n giao quyn hn và trách nhim t chính quyn trung
cho các chính quyn hay . mt s qutin
hành chuyi h thng kinh t t Nam, phân cp còn bao hàm s chuyn giao quyn hn và
trách nhim t chính quyn cho các doanh nghic (DNNN) và cho th ng. Các
hình thc phân cp u bu vi s nh li vai trò cc
nh quyn hn và trách nhim gia các cp chính quyn, gic vi
th ng, và gia khu vc vi khu vc dân s.
c ca phân cp , tuy nhiên v i th có th chia thành b
và các th ch dân c
c tham gia và có ting nói trong honh chính sách Thông qua
Phân cp qun lý kinh t Vit Nam: Nhìn t th ch
Trang 3 / 23
phân cp chính tr, chính quy và các i biu dân c s có trách nhim gii trình
: là vic chuyn giao quyn hn và trách nhim trong vic thc hin các
nhim v công t chính quy
này, công tác k hoch, quy hoch, quu hành, thm chí c tài tr h tng và
cung cp dch v công s c chuyn giao t ca
c chia thành 3 nhóm
o Phi tp trung (deconcentralization) là hình thc chuyn giao quyn hn và trách nhim
i din chính quy
i din ca b i di
c thp nht trong các
hình thc phân cp hành chính, thi cho rng nó không phi là hình thc
phân cp bi vì vic chuyn giao quyn hn và trách nhim ch din ra trong ni b ngành
dc c
o U quyn (delegation) là hình thc phân cp hành chính chính quyn trung
n giao quyn quynh và trách nhi
c
phân cp này, chính quyt chính quy ra quyt
nh, song chính quyn chu trách nhim v các quynh này.
o (devolution): là
ng thi
Phân cp ngân sách: là trng tâm ca mi bin pháp phân cp. M phân cp ch có th
c lp thc hin các nhim v c phân cp khi h các ngun lc cn thit và có quyn
nh chi tiêu. Bn ni dung trng tâm ca phân cp ngân sách bao gm (i)
chuyn giao quyn hn và trách nhim chi tiêu; (ii) chuyn giao quyn hn và trách nhim thu
ngân sách; (iii) chuyn giao ngân sách t u tit ngân sách t
nh v kh vay và phát hành n ca chính quyn
Phân cp th ng: là hình thc phân cc chuyn giao mt s ch
khu vc công sang khu v c sang th ng. Ny mt s quyn hn và
nhim v c cc s c chuyn giao cho khu vc kinh t
nhân, hp tác xã, các hip hi, và các t chc phi chính ph thc hin. Hình thc này li có th
c phân thành hai nhóm, bao gm: (i) - chuyn giao vic cung ng mt s sn
phm và dch v t c sang các ch th c; và (ii) gii quy ch - gim các rào
cn hành chính, tu kin cho các ch th c tham gia vào th ng.
Cách phân loi phân cp th c phân c vào các ch trong
quá trình honh chính sách công. Theo cách phân loi này, vic phân cp có th c thc hii
vi mt s hoc toàn b các chnh chính sách công, t vi xut chính sách và
lp k hon vic thc hi
Phân cp qun lý kinh t Vit Nam: Nhìn t th ch
Trang 4 / 23
Hình 1. ni dung và chp
Khái nim và hai cách phân loi phân cc minh ha trong
Hình 1. S kt hp gia hai cách phân loi này có th n rt nhiu cu hình (hay trng thái) phân
cp khác nhau. Nói cách khác, la chn trong vic thit k phân cp không
phân cp, mà là phi hp các ni dung và các ch to ra cu
hình phân cp mong mun. Bên ci dung và chp có , nên
khi thit k chính sách phân cp, cn rn trình t và s phi hp gia các ni dung và chc
to ra hiu qu tng hp cao nht. Chng hm vi ca phân cp ngân
sách, np ngun thu c, hoc ít nhi phân cp nhim v chi thì
ngu thc hin nhng nhim v c giao thêm. Mt ví d khác
là nvic phân cp chnh và thc hi
kèm vi nhng biu phi thích hp thì có th dn n tình tr
kém hiu qu và lãng phí.
Cng chính sách và quá trình phân cnh hình và thc hin mt cách bit lp
mà trong mng kinh t, chính tri và pháp lut nhnh - gi chung là môi
ng th ch ng ca thut ng này
2
. Do vy, thit k - kt qu - ca
chính sách phân cp ph thung th ch chung ca quc gia. Mt cách khái quát, các môi
ng th ch khác nhau s to ra nhn khích khác nhau, t n nhng hành
vi và cui cùng là các kt qu khác nhau. Nhng kt qu t mình, lng tr li
vng th ch, có th ng cng c ng làm rn nt các th ch
hin ti. Và vòng lp này c th tip tc tái din.
3. Ti sao cn phân cp?
Làn sóng phân cp trên th gii trong my thp niên tr lt phát t c lý thuyt và thc
tin. V n lý thuyt, theo Stigler (1957) thì mt chính ph i din hong tt nht khi nó
gn dân nh và ni dân phi có quyn b phiu cho loi hình và s ng dch v công mà h
2
Giám sát
Phân cp qun lý kinh t Vit Nam: Nhìn t th ch
Trang 5 / 23
c. Còn xun cho s thit k phân
chia quyn hn gia các cp chính quym vi ca quyn hn và li ích ca dch v công
phi trùng nhau nhm bo li ích biên ca vic cung cp dch v công ngang bng chi phí biên ca
nó và rng không có v Oates (1972 th hóa thêm khi vit rng dch v
công nên do cp chính quyn i din tt nht cho vùng hay ng li cung cvà
i dch v c cung ng bi cp chính quyn kic khu va lý ti thiu trong
c các li ích và chi phí ca vic cung cp dch v
Lý thuyt ca nhng hc gi tiên phong v phân ct phân cp v sau (Shah
2004, WB 2010) u cho rng nh gn so vi chính quya
nhu cu và ý nguyn ci dân, ng thi thu hiu
kic thù cy, chính quyu qu
i dân, và do vy thích hc ra các quyng trc
tin phúc li c chic li dân gn chính quy a
ng nói ca h c chính quyn cm nhn mt cách nhanh chóng và rõ ràng
Tu trung li, các lý thuyt v phân cp cho rng vic chuyn giao quyn hn và trách nhim t
chính quyng cho chính quy, nh cp chính quyn ra quynh
n g s ng hiu qu, tính công bng, s minh bch, và trách nhim gii trình
ca khu vc công.
Nhng lý thuyt này da trên mt s gi nh u kin ti)ng nht là nhng gi
nh v:
Minh bch thông tin: Cc tip cn thông tin v các quyt
nh công m, kp thi, và chính xác. Chng hi chính quy
cung ng mt hàng hóa hay dch v i dân phc thông tin v các la chn
chính sách kh hu cùng vi chi phí và li ích ca chúng. Nc minh bch thì mt
mt s giúp m bo rng vic cung ng hàng hóa - dch v , mt khác giúp
cm sát mt cách hiu qu i vi kt qu hong ca chính quya
.
Ting nói: Tn ti nh có hiu l c t ý
nguyn ca mình ti chính quyu này, cùng vi yêu cu v minh bch thông
tin và trách nhim gii trình s khuyi dân tích cc tham gia vào toàn b quá trình
honh và thc thi bo v li ích ca mình và ca cng.
Trách nhim gii trình: c phân cp phi có trách nhim gii trình hai chiu: vi
chính quyn cp trên mà t m và quyn lc phân cp xui và vi các
i ch ng trc tip ca phân cp. Ly ví d p t chính
quyy phi chu trách nhim gii
trình trong vic tuân th ch ng thi
phi chu trách nhim gi v chng phc v ca mình.
Nu thiu nh m bo trách nhim gii trình c hai chiu này thì vicp chính
quyn ra quynh n gmt mt m bo nó s phc v i dân t,
mt khác li tm qun lý ca chính quyn .
Ngun lc: Ngay c khi thông tin minh bi dân có ting nói, và chính quy
có trách nhim song li ngun l ng mt cách có hiu qu
Phân cp qun lý kinh t Vit Nam: Nhìn t th ch
Trang 6 / 23
các ý nguyn ci dân. Nói cách khác, nu tin và các ngun l gia
n hn và trách nhim thì phân cp s rt khó thành công.
3
Quy mô phân c l có th tn dc li th kinh t nh quy
ng thc các li ích và chi phí ca các hong hay chc phân
c có th c ngoi tác, c tiêu cc ln tích cc). Quy mô c phân c
ln - hay s phân c nh - còn giúp cho viu phi chính sách ca trung
i h hiu qu c li, nu quy mô phân
cp quá bé và s phân cp quá nhiu s d dn cnh tranh không lành mnh
thay vì hp tác giu này mt mt làm xói mòn tác dng ca
phân cp, mt khác còn có th n nhing tiêu ci vi nn kinh t quc gia.
Các gi ng thi là nhu kin cn (m) cho s thành công ca hong
phân cp. Có th thy rng c u kiu chng, thm chí trong mt chng mc nào
n phm cng th ch. Vì v phân cp thành công thì nhng yu t cng
th ch phu chnh sao cho chúng vn hành cùng chiu và h tr cho quá trình phân cp. Tuy
nhiên, th ch ng có tính t duy trì, vì vy trong nhing hp không nhng không h tr mà
còn cn tr phân cp.
T thc tin, hu hp ca các quc gia trên th gii trong vòng hai thp
niên tr lt phát t nhi v chính tr (xem thêm Shah 2004). Tuy nhiên,
p không h b y bi các yu t thc tin có tính phi chính tr.
S chuyi t h thng kinh t k hoch hóa tp trung sang kinh t th ng c xã hi ch
i phnh li mn vai trò ca nhà
c, vi nó, là t chc b ng phân cp và phân quyn nhi
nhng qu quá ti, phân cy mnh vi k vng rng
nó s giúp gii ta nhng ách tc trong quá trình ra quynh, gim bt s phin hà ca th tc hành
y cm ca chính quyc nhu cu, ý nguy u kic thù ca
nhng quc gia có thành phn dân tc và tôn giáo phc tp và d t, phân cc
k vng s i s tham gia và ting nói ca nhng thành phn thiu s, d b t
góp phn duy trì tính c kt dân tc.
Bng 1. Các xu th i qun tr c trong th k 21
•
•
•
• Quan liêu
•
•
•
•
•
•
• Liên bang
• hóa và4
•
• tham gia
•
•
•
•
•
•
: Shah, Anwar (2004).
3
4
có thể bạn quan tâm
Văn hoá doanh nghiệp và tầm quan trọng của yếu tố văn hoá trong DN, đá...
74
793
320
Kinh tế quản lý
74
(New)
THỰC TRẠNG VÀ VIỆC HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN CỦA QUAN HỆ PHÂN PHỐI THU NH...
19
855
312
Kinh tế - Thương mại
19
(New)
Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Công Thương Việ...
68
898
341
Kinh tế quản lý
68
(New)
KINH TẾ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ KINH TẾ V...
24
866
289
Kinh tế quản lý
24
(New)
QUAN HỆ KINH TẾ CỦA VIỆT NAM VỚI ASEAN - MÔN KINH TẾ CÁC NƯỚC ASE...
7
828
286
Tài liệu kinh tế khác
7
(New)
CƠ SỞ KHÁCH QUAN VÀ MỐI QUAN HỆ CỦA CÁC THÀNH PHẦN KINH TẾ
21
688
293
Báo cáo, luận văn khác
21
(New)
Tiểu luận: Diễn biến khủng khoảng kinh tế thế giới, kiểm soát lạm phát...
38
963
326
Kinh tế quản lý
38
(New)
Tổng quan về ngành dầu khí Việt Nam, vai trò của nó tới sự tăng trưởng...
59
780
349
Kinh tế quản lý
59
(New)
thông tin tài liệu
PHÂN CẤP QUẢN LÝ KINH TẾ Ở VIỆT NAM - CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT
Mở rộng để xem thêm
từ khóa liên quan
tài liệu mới trong mục này
tài liệu hot trong mục này
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
xem nhiều trong tuần
Mẫu slide chủ đề âm nhạc
MẪU GIỚI THIỆU CHUYỂN SINH HOẠT HỘI
Trắc nghiệm giao tiếp kinh doanh
4 đề thi học sinh giỏi Toán lớp 2, có đáp án kèm theo
BIỂU MẪU ĐỀ NGHỊ NHẬP KHẨU THUỐC CHƯA CÓ GIẤY ĐĂNG KÝ LƯU HÀNH THUỐC TẠI VIỆT NAM KHÔNG VÌ MỤC ĐÍCH THƯƠNG MẠI
Các hiệu ứng HTML cho trang web
yêu cầu tài liệu
Giúp bạn tìm tài liệu chưa có
×
