Rủi ro thường gặp trong tài chính doanh nghiệp
Theo từ điển tiếng Việt phổ thông, “rủi ro là điều không lành mạnh, không tốt bất ngờ
xảy ra”. Vậy rủi ro trong tài chính là “những điều không lành mạnh, không tốt, bất ngờ
xảy ra trong tài chính doanh nghiệp”. Khoa học về quản trị tài chính doanh nghiệp
(TCDN) và tổng kết từ thực tiễn đã cho thấy, rủi ro trong TCDN luôn luôn gắn liền với
tình trạng lạm phát trong nền kinh tế và gồm có:
1. Một là, rủi ro về cân đối dòng tiền
Các luồng tiền vào doanh nghiệp (dòng thu) và các luồng tiền ra khỏi doanh nghiệp (dòng
chi) diễn ra một cách thường xuyên liên tục. Trên thực tế, tại những thời điểm nhất định
có thể xảy ra hiện tượng lượng tiền vào doanh nghiệp (số thu) nhỏ hơn lượng tiền ra khỏi
doanh nghiệp (số chi) đến hạn. Khi đó, tình trạng mất cân đối về dòng tiền đã xảy ra. Sự
mất cân đối này tiềm ẩn một rủi ro lớn đối với hoạt kinh doanh. Do thiếu tiền, việc mua
nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu,… phục vụ cho sản xuất kinh doanh có thể bị dừng lại,
dẫn đến ngừng sản xuất, kinh doanh; tiền lương của công nhân và các khoản vay (nếu có)
không được trả đúng hạn, ảnh hưởng lớn tới uy tín của doanh nghiệp…
Sự mất cân đối dòng tiền được chia thành: mất cân đối tạm thời và mất cân đối dài hạn.
Có thể nói, ở bất kỳ doanh nghiệp nào cũng xảy ra mất cân đối tạm thời do việc thu hồi
các khoản nợ phải thu không đúng kế hoạch; việc góp vốn không được thực hiện đúng
cam kết… Mất cân đối tạm thời về dòng tiền có thể khắc phục được bằng nhiều biện
pháp và hậu quả thường không lớn. Mất cân đối dài hạn xảy ra do những nguyên nhân
quan trọng như: phần định phí trong tổng chi phí của doanh nghiệp quá lớn; vốn lưu động
tự có quá ít; nợ khó đòi tăng lên; doanh thu chưa bù đắp đủ các khoản chi phí thường
xuyên… Khi lạm phát xảy ra trong nền kinh tế, do tác động dây chuyền giữa các doanh
nghiệp, số nợ phải thu, đặc biệt là nợ phải thu khó đòi tăng lên, mất cân đối tạm thời rất
dễ chuyển thành mất cân đối dài hạn. Mất cân đối dài hạn về dòng tiền có thể làm cho
doanh nghiệp bị phá sản.
2. Hai là, rủi ro về lãi suất tiền vay
Để phục vụ kinh doanh, đầu tư, hầu như tất cả các doanh nghiệp đều phải sử dụng vốn
vay. Do đó, lãi suất tiền vay – chi phí sử dụng vốn – trở thành bộ phận cấu thành quan
trọng trong chi phí sản xuất kinh doanh và đầu tư của doanh nghiệp. Khi lập kế hoạch
kinh doanh và dự án đầu tư, lãi suất tiền vay đã được dự tính. Song, có rất nhiều nhân tố
nằm ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp tác động đến lãi suất tiền vay. Thông thường
khi lạm phát xảy ra, lãi suất tiền vay tăng đột biến. Do đó, những tính toán, dự kiến trong
kế hoạch kinh doanh, đầu tư bị đảo lộn. Một rủi ro lớn đã xảy ra và ảnh hưởng lớn tới
hoạt động kinh doanh. Lượng tiền vay càng lớn, tác động tiêu cực của rủi ro này càng
1