Hoạt động của thầy - trò Nội dung kiến thức
TT2: HS nghiên cứu SGK → trả lời
câu hỏi.
TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết
luận.
* Hoạt động 3: Các hình thức hô hấp.
TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK
mục III, quan sát hình 17.1, 17.2, 17.3,
17.4, 17.5 hoàn thành phiếu học tập:
- PHT
Kiểu hô hấp Đặc điểm Đại
diện
Hô hấp qua
bề mặt cơ thể
Hô hấp bằng
hệ thống ống
khí
Hô hấp bằng
mang
Hô hấp bằng
phổi
- Quan sát hình 17.1, 17.2 hãy mô tả
quá trình trao đổi khí ở giun đất và côn
trùng.
- Đối chiếu với 4 đặc điểm đảm bảo
hiệu quả trao đổi khí, hãy lí giải tại sao
trao đổi khí ở các xương đạt hiệu quả
cao và phổi là cơ quan trao đổi khí hiệu
quả của động vật trên cạn?
TT2: HS nghiên cứu SGK → hoàn
thành phiếu học tập, trả lời câu hỏi.
TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết
luận.
+ Có sắc tố hô hấp.
+ Có sự lưu thông khí.
- Nguyên tắc trao đổi khí: khuếch tán.
III. Các hình thức hô hấp:
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể:
- Động vật đơn bào hoặc đa bào bậc thấp có
hình thức hô hấp qua bề mặt cơ thể.
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí:
- Hệ thống ống khí được cấu tạo từ những
ống dẫn chứa không khí. Các ống dẫn phân
nhánh nhỏ dần phân bố đến tận các tế bào
của cơ thể.
3. Hô hấp bằng mang:
- Cấu tạo:
+ Gồm cung mang và các phiến mang.
+ Có mạng lưới mao mạch phân bố dày
đặc.
- Ngoài 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí,
cá xương còn có thêm 2 đặc điểm làm tăng
hiệu quả trao đổi khí là:
+ Miệng và diềm nắp mang phối hợp
nhịp nhàng giữa để tạo dòng nước lưu
thông từ miệng qua mang.
+ Cách sắp xếp của mao mạch trong
mang giúp cho dòng máu chảy trong mao
mạch song song và ngược chiều với dòng
nước chảy bên ngoài mao mạch của mang.
4. Hô hấp bằng phổi:
- Động vật sống trên cạn thuộc lớp Bò sát,
Chim, Thú có cơ quan trao đổi khí là phổi.
không khí đi vào và đi ra khỏi phổi qua
đường dẫn khí.
- Sự thông khí ở phổi của bò sát, chim và
thú chủ yếu nhờ các cơ hô hấp co dãn làm
thay đổi thể tích của khoang bụng hoặc
lồng ngực. Sự thông khí ở phổi của lưỡng
cư nhờ sự nâng lên và hạ xuống của thềm
miệng.
4. Củng cố:
- Nếu bắt giun đất để lên mặt đất khô ráo, giun sẽ nhanh chết. Tại sao?
- Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư,
bò sát, chim và thú được thực hiện ntn?