TÀI LIỆU ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT QUỐC GIA MÔN SINH HỌC
QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP
A. LÝ THUYẾT CƠ BẢN
I. Thí nghiệm của Men đen
Pt/c: Hạt vàng, vỏ trơn x Hạt xanh, vỏ nhăn
F1 100% Hạt vàng, vỏ trơn
F1 tự thụ phấn: Hạt vàng, vỏ trơn x Hạt vàng, vỏ trơn
=> F2 9/16 Hạt vàng, vỏ trơn ;
3/16 Hạt vàng, vỏ nhăn;
3/16 Hạt xanh, vỏ trơn;
1/16 Hạt xanh, vỏ nhăn
Trong thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen về màu sắc và hình dạng hạt cần lưu ý
một số điểm:
+ Hạt vàng, trơn F1 nằm trong quả của cây mẹ (P).
+ 4 kiểu hình ở F2: hạt vàng trơn, hạt vàng nhăn, hạt xanh trơn, hạt xanh nhăn nằm trong
quả của cây F1.
II. Giải thích:
- Ptc, F1 đồng tính (100% hạt vàng, vỏ trơn )
Hạt vàng trội hoàn toàn so với hạt xanh Quy ước: alen A quy định tính trạng hạt
vàng
alen A quy định tính trạng hạt
xanh
Vỏ trơn trội hoàn toàn so với vỏ nhăn Quy ước: alen B quy định tính trạng vỏ trơn
alen b quy định tính trạng vỏ nhăn
- Xét riêng từng cặp tính trạng:
+ Tính trạng màu sắc hạt: Hạt vàng/ Hạt xanh = 3/1 Tính trạng màu sắc hạt di
truyền theo quy luật phân li F1 tự thụ: Aa x Aa
+ Tính trạng hình dạng vỏ: Vỏ trơn/Vỏ nhăn = 3/1 Tính trạng hình dạng vỏ di truyền
theo quy luật phân li F1 tự thụ: Bb x Bb
- Xét chung 2 cặp tính trạng: ( 3 : 1 ) x ( 3 : 1 ) = 9 : 3 : 3 : 1
9/16 hạt vàng, vỏ trơn = ¾ hạt vàng x ¾ hạt trơn
3/16 hạt vàng, vỏ nhăn = ¾ hạt vàng x ¼ hạt nhăn
3/16 hạt trơn, vỏ xanh = ¾ hạt trơn x ¼ hạt xanh
1/16 hạt xanh, vỏ nhăn = ¼ hạt xanh x ¼ hạt nhăn
+ Ở F2 xuất hiện 2 tổ hợp kiểu hình mới khác bố mẹ biến dị tổ hợp
+ Như vậy, tỉ lệ phân li 4 kiểu hình ở F2 chính bằng tích các tỉ lệ của các cặp tính trạng
hợp thành nó.
Các tính trạng màu sắc hạt và hình dạng vỏ hạt di truyền độc lập với nhau. Sự khẳng định
này dựa trên cơ sở toán xác suất. Theo lí thuyết xác suất, hai sự kiện A và B được gọi là độc
lập với nhau nếu: P(AB) = P(A).P(B) (P là kí hiệu xác suất)
Công thức trên có thể diễn giải: xác suất đồng thời của hai sự kiện độc lập A và B bằng
tích xác suất của mỗi sự kiên đó. Những phân tích xác suất hay tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong
thí nghiệm của Menđen hoàn toàn dựa vào cơ sở lí thuyết này.
III. Nội dung quy luật phân li độc lập:
Các cặp alen quy định các tính trạng khác nhau nằm trên các cặp NST tương đồng khác
nhau thì phân li độc lập trong quá trình hình thành giao tử.
IV. Cơ sở tế bào học