Tóm t t lý thuy t và h ng d n gi i bài t p SGK Sinh h c 10: Các nguyên t hóaắ ế ướ ẫ ả ậ ọ ố
h c và n cọ ướ
A. Tóm t t ắlý thuy t:ế Các nguyên t hóa h c và n cố ọ ướ
Th gi i s ng và không s ng đ u đ c c u t o t các nguyên t hóa h c. Tuyế ớ ố ố ề ượ ấ ạ ừ ố ọ
nhiên thành ph n các nguyên t hóa h c trong c th s ng và v t không s ng khácầ ố ọ ơ ể ố ậ ố
nhau. Trong s 92 nguyên t hóa h c có trong t nhiên thì ch có vài ch c nguyên tố ố ọ ự ỉ ụ ố
là c n thi t cho s s ng. Trong s đó các nguyên t C, H, N, O l i chi m kho ngầ ế ự ố ố ố ạ ế ả
96% kh i l ng c th s ng. Các nguyên t khác m c dù có th ch chi m m t t lố ượ ơ ể ố ố ặ ể ỉ ế ộ ỉ ệ
nh nh ng không có nghĩa là chúng không có vai trò quan tr ng đ i v i s s ng.ỏ ư ọ ố ớ ự ố
S khác bi t v thành ph n hóa h c c u t o nên c th s ng và v t không s ngự ệ ề ầ ọ ấ ạ ơ ể ố ậ ố
cho th y s s ng đ c hình thành do s t ng tác đ c bi t gi a các nguyên t nh tấ ự ố ượ ự ươ ặ ệ ữ ử ấ
đ nh. S t ng tác này tuân theo các quy lu t lí hóa h c d n đ n tính sinh h c n iị ự ươ ậ ọ ẫ ế ọ ổ
tr i mà ch th gi i s ng m i có.ộ ỉ ế ớ ố ớ
Tùy theo l các nguyên t có trong c th s ng mà các nhà khoa h c chia cácệ ố ơ ể ố ọ
nguyên t thành hai lo i : đ i l ng và vi l ng. Các nguyên t đ i l ng chínhố ạ ạ ượ ượ ố ạ ượ
nh C, H, O, N chi m kh i l ng l n trong t bào vì chúng tham gia c u t o nênư ế ố ượ ớ ế ấ ạ
các đ i phân t h u c nh prôtêin. cacbohiđrat, lipit và các axit nuclêic là nh ngạ ử ữ ơ ư ữ
ch t hóa h c chính c u t o nên t bào . Các nguyên t vi l ng là nh ng nguyên tấ ọ ấ ạ ế ố ượ ữ ố
ch chi m t l nh h n 0.01% kh i l ng c th s ng.ỉ ế ỉ ệ ỏ ơ ố ượ ơ ể ố
Nguyên t vi l ng m c dù ch chi m m t t l c c nh nh ng l i có vai tròố ượ ặ ỉ ế ộ ỉ ệ ự ỏ ư ạ
quan tr ng đ i v i s s ng. Nh ng nguyên t nh : F, Cu, Fe, Mn, Mo, Se, Zn, Co,ọ ố ớ ự ố ữ ố ư
B, Cr.I… chi m t l r t nh nh ng sinh v t không th s ng n u thi u chúng. Víế ỉ ệ ấ ỏ ư ậ ể ố ế ế
d , m c dù ch c n m t l ng c c nh nh ng n u thi u iôt chúng ta có th b b nhụ ặ ỉ ầ ộ ượ ự ỏ ư ế ế ể ị ệ
b u c . Trong ch t khô c a cây, Mo ch chi m t l 1 nguyên t trên 16 tri uướ ổ ấ ủ ỉ ế ỉ ệ ử ệ
nguyên t H nh ng n u thi u Mo cây tr ng s khó phát tri n, th m chí b ch t. M tử ư ế ế ồ ẽ ể ậ ị ế ộ
s nguyên t vi l ng là thành ph n không th thi u đ c c a các enzim.ố ố ượ ầ ể ế ượ ủ
Phân t n c đ c c u t o t m t nguyên t ôxi k t h p v i 2 nguyên t hiđrôử ướ ượ ấ ạ ừ ộ ử ế ợ ớ ử
b ng các liên k t c ng hóa tr . Do đôi êlectron trong m i liên k t b kéo l ch v phíaằ ế ộ ị ố ế ị ệ ề
ôxi nên phân t n c có hai đ u tích đi n trái d u nhau làm cho phân t n c cóử ướ ầ ệ ấ ử ướ
tính phân c c. Do phân c c nên phân t n c này hút phân t n c kia (qua liên k tự ự ử ướ ử ướ ế