Tóm t t lý thuy t và h ng d n gi i b i t p SGK Sinh h c 10: T bào nhân sắ ế ướ ẫ ả ả ậ ọ ế ơ
A. Tóm t t lý thuy t:ắ ế T bào nhân sế ơ
T bào nhân s có đ c đi m n i b t là ch a có nhân hoàn ch nh, t bào ch t khôngế ơ ặ ể ổ ậ ư ỉ ế ấ
có h th ng n i màng và không có các bào quan có màng bao b c, đ l n c a t bào chệ ố ộ ọ ộ ớ ủ ế ỉ
dao đ ng trong kho ng 1 — 5 Mm và trung bình ch nh b ng 1/10 t bào nhân th cộ ả ỉ ỏ ằ ế ự
(hình 7.1).
T bào nh thì t l gi a di n tích b m t t bào (màng sinh ch t) trên th tích c aế ỏ ỉ ệ ữ ệ ề ặ ế ấ ể ủ
t bào s l n. T l này th ng đ c kí hi u theo ti ng Anh là S/V, trong đó S là di nế ẽ ớ ỉ ệ ườ ượ ệ ế ệ
tích b m t t bào, còn V là th tích t bào. T l s/v l n s giúp t bào trao đ i ch tề ặ ế ể ế ỉ ệ ớ ẽ ế ổ ấ
v i môi tr ng m t cách nhanh chóng làm cho t bào sinh tr ng và sinh s n nhanhớ ườ ộ ế ưở ả
h n so v i nh ng t bào có cùng hình d ng nh ng có kích th c l n h n.ơ ớ ữ ế ạ ư ướ ớ ơ
C u t o:ấ ạ
1. Thành t bào, màng sinh ch t, lông và roi.ế ấ
Ph n l n các t bào nhân s đ u có thành t bào. Thành ph n hóa h c quan tr ngầ ớ ế ơ ề ế ầ ọ ọ
c u t o nên thành t bào c a các loài vi khu n là peptiđôglican (c u t o t các chu iấ ạ ế ủ ẩ ấ ạ ừ ỗ
cacbohiđrat liên k t v i nhau b ng các đo n pôlipeptit ng n). Thành t bào quy đ nhế ớ ằ ạ ắ ế ị
hình d ng c a t bào. D a vào c u trúc và thành ph n hóa h c c a thành t bào, viạ ủ ế ự ấ ầ ọ ủ ế
khu n đ c chia thành 2 lo i: Gram d ng và gram âm. Khi nhu m b ng ph ng phápẩ ượ ạ ươ ộ ằ ươ
nhu m Gram, vi khu n Gram d ng có màu tím, vi khu n Gram âm có màu đ . Bi tộ ẩ ươ ẩ ỏ ế
đ c s khác bi t này chúng ta có th s d ng các lo i thu c kháng sinh đ c hi u đượ ự ệ ể ử ụ ạ ố ặ ệ ể
tiêu di t t ng lo i vi khu n gây b nh.ệ ừ ạ ẩ ệ
M t s lo i t bào nhân s , bên ngoài thành t bào còn có m t l p v nh y (hìnhộ ố ạ ế ơ ế ộ ớ ỏ ầ
7.2). Nh ng vi khu n gây b nh ng i có l p v nh y s ít b các t bào b ch c uữ ẩ ệ ở ườ ớ ỏ ầ ẽ ị ế ạ ầ
tiêu di t.ệ
Màng sinh ch t c a vi khu n cũng nh c a các lo i t bào khác đ u đ c c u t oấ ủ ẩ ư ủ ạ ế ề ượ ấ ạ
t 2 l p phôtpholipit và prôtêin.ừ ớ
M t s loài vi khu n còn có các c u trúc đ c g i là roi (tiên mao) và lông nhungộ ố ẩ ấ ượ ọ