6
Tham nhũng là hệ quả tất yếu của hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tiếp
của các cơ quan công quyền, chẳng hạn như cơ quan thuế, hải quan, an ninh, quy
hoạch đất đai, thậm chí cả trong các hoạt động cung cấp dịch vụ giáo dục, y tế. Về
cơ bản tham nhũng dưới hình thức này, chủ yếu tập trung ở việc “đưa và nhận hối
lộ” giữa người cần sử dụng dịch vụ công và người được trao quyền cung cấp dịch
vụ công hay nói cách khác thường là cách thức tham nhũng của những công chức
của bộ máy công quyền thông qua việc “nhũng nhiễu” người dân khi họ phải tiếp
cận tới các dịch vụ công nêu trên,dường như ở hầu khắp những nơi cung cấp dịch
vụ công đều ẩn chứa tham nhũng hoặc ở dạng này, hoặc ở dạng khác và điều đó
đang dần làm biến dạng các hành vi ứng xử xã hội, làm suy yếu các thiết chế xã hội
và nguy hiểm hơn đó là gây nên những bất bình, bất lợi ngày càng gia tăng đối với
người nghèo, người có điều kiện thu nhập hạn chế, tạo nên bất ổn xã hội tiềm ẩn.
Tham nhũng xuất hiện dưới dạng lợi dụng sức mạnh “quyền lực” để mưu
toan lợi ích kinh tế cho cá nhân hoặc cho một nhóm người nhất định. Hành vi này
thường xảy ra ở những cơ quan công quyền và được thực hiện bởi những người
nắm quyền lãnh đạo, điều hành các cơ quan công quyền, hoặc có ảnh hưởng quyết
định đến các thiết chế vận hành của hệ thống.Thông thường, với loại hình tham
nhũng này, cái mất trước mắt là thiệt hại kinh tế cho mục tiêu, chiến lược phát triển
chung của cộng đồng, nhưng nguy hại hơn là làm mất lòng tin của người dân đối
với bộ máy lãnh đạo, đối với chủ trương, đường lối của bộ máy Nhà nước và điều
đó nếu để phát triển rộng, thì nguy cơ mất ổn định xã hội là khá rõ ràng và định
hướng xã hội chủ nghĩa có lẽ chỉ còn là ước nguyện xa vời.
Dưới giác độ chính trị, xã hội:
Tham nhũng qua việc bổ nhiệm hay bầu chọn quan chức công thường được
thực hiện dưới dạng thức người có quyền lực chính trị cao hơn, tạo ra các cơ hội,
các ưu tiên riêng cho các đối tượng họ muốn được lựa chọn, để có được những đặc
ân này, các đối tượng được lựa chọn phải “chăm lo” cho các quan chức cấp trên