Tìm hiểu về hệ điều hành Unix
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
I/ Toång quan veà heä ñieàu haønh UNIX
1. Lòch söû
Naêm 1969 Ken Thompson ñaõ laàn ñaàu tieân caøi ñaët heä ñieàu haønh UNIX. Muïc tieâu khôûi ñaàu laø cung
caáp moät moâi tröôøng maùy tính hoaù ñeå moâ phoûng troø chôi khoâng gian. Naêm 1973 Ritchie vaø
Thompson ñaõ vieát laïi heä ñieàu haønh baèng ngoân ngöõ C, khaùc haún vôùi caùc heä ñieàu haønh truyeàn thoáng
ghi baèng ngoân ngöõ maùy, do ñoù UNIX raát deã caøi ñaët treân caùc heä maùy khaùc. Töø ñoù ñaõ khai sinh ra
heä ñieàu haønh UNIX. Naêm 1974 heä thoáng UNIX ñaõ ñöôïc caøi ñaët treân caùc maùy DEC PDP-11 ôû hôn
100 tröôøng ñaïi hoïc. Muïc tieâu chuû yeáu laø cung caáp moâi tröôøng cho caùc laäp trình vieân chuyeân
nghieäp.
Ngaøy nay, 20 naêm ñaõ qua, coù haøng traêm ngaøn heä thoáng UNIX caøi ñaët treân khaép theá giôùi. Haàu heát
caùc haõng saûn xuaát maùy ñeàu coù moät phieân baûn cho UNIX.
Tuy nhieân hieän nay ñeå chuaån hoaù heä ñieàu haønh UNIX, ngöôøi ta quy öôùc caùc taäp leänh chuaån vaø goïi
laø UNIX System V Release 4. Treân maùy PC hieän nay phoå bieán hai heä ñieàu haønh laø SCO UNIX vaø
SUN Solaris.
2. Caùc ñaëc ñieåm cô baûn
Heä ñieàu haønh UNIX coù moät soá ñaëc ñieåm sau:
— Ña chöông
— Nhieàu ngöôøi söû duïng
— Baûo maät
— Ñoäc laäp phaàn cöùng
— Keát noái môû
— Duøng chung thieát bò
— Toå chöùc taäp tin phaân caáp
a/ Nhieàu ngöôøi söû duïng:
Nhieàu ngöôøi söû duïng coù theå söû duïng maùy tính coù caøi UNIX taïi moät thôøi ñieåm. Ví duï:
UNIX Server:
— User A: duøng Oracle
— User B: chöông trình bieân dòch
— User C: göûi thö
Heä ñieàu haønh UNIX quaûn lyù nhöõng ngöôøi söû duïng theo caáu truùc phaân caáp, ngöôøi söû duïng coù theå
giao tieáp vôùi nhau theo caùc nhoùm. Ngöôøi söû duïng cao nhaát (super user) coù theå can thieäp ñeán caùc
ngöôøi söû duïng khaùc neáu caàn.
Trang 1/43
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
b/ Ña chöông
Taïi moät thôøi ñieåm moät ngöôøi söû duïng coù theå thöïc hieän ñoàng thôøi nhieàu taùc vuï. Vôùi heä ñieàu haønh
ñôn chöông nhö MS-DOS moät leänh thöïc hieän seõ chieám toaøn boä thôøi gian CPU xöû lyù, baïn chæ coù
theå thöïc hieän leänh keá khi leänh tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc thöïc hieän xong. Coøn trong heä ñieàu haønh UNIX
baïn coù theå ñaët leänh chaïy ôû cheá ñoä neàn (background) ñoàng thôøi khi ñoù coù theå thöïc hieän caùc leänh
keá.
c/ Toå chöùc taäp tin phaân caáp
Caùc taäp tin cuûa UNIX ñöôïc toå chöùc theo daïng caây coù chung thö muïc goác ñöôïc bieåu dieãn bôûi kyù töï
/.
Beân trong thö muïc coù theå laø caùc thö muïc con hay caùc taäp tin . UNIX coù 3 loaïi taäp tin:
- Taäp tin bình thöôøng (ordinary file): laø moät taäp tin chöùa caùc döõ lieäu ASCII hay nhò phaân.
- Taäp tin thö muïc (directory file): chöùa danh saùch caùc phaàn töû (thö muïc, taäp tin, thieát bò) coù theå
truy xuaát tôùi.
- Taäp tin ñaëc bieät (special file): laø caùc taäp tin lieân quan ñeán caùc thieát bò phaàn cöùng vaø truyeàn
thoâng.
Ví duï:
- baøn phím laø moät taäp tin nhaäp.
- maøn hình laø moät taäp tin xuaát.
/
UMUNIX - bin - users - dev
user1
user2
(n oå ñóa)
Ñoái vôùi Unix toaøn boä heä thoáng taäp tin chæ coù moät root. Coù theå söû duïng leänh mount ñeå keát noái caùc oå
ñóa trong moät heä thoáng taäp tin duy nhaát.
OÅ 1 : /LIB
BIN
USR
OÅ 2: /- ETC
ORACLE
mount => /- LIB
BIN
USR- ETC
Trang 2/43
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
- ORACLE
d/ Ñoäc laäp phaàn cöùng
Vì heä ñieàu haønh UNIX ñöôïc vieát baèng ngoân ngöõ caáp cao cho neân noù raát deã caøi ñaët treân caùc caáu
hình phaàn cöùng khaùc. Hôn nöõa vôùi caùch toå chöùc caùc thieát bò laø caùc taäp tin ñaëc bieät neân vieäc theâm
vaøo hay loaïi boû caùc thieát bò raát deã daøng.
e/ Duøng chung thieát bò
Vì Unix laø moâi tröôøng nhieàu ngöôøi söû duïng do ñoù caùc thieát bò ngoaïi vi nhö maùy in,v.v... coù theå
ñöôïc duøng chung bôûi nhieàu ngöôøi söû duïng.
f/ Baûo maät
Unix cung caáp raát nhieàu cô cheá baûo maät khaùc. Trong ñoù moãi ngöôøi söû duïng coù moät soá quyeàn treân
caùc taäp tin nhaát ñònh vaø chæ ñöôïc pheùp chaïy moät soá chöông trình nhaát ñònh. Ngoaøi ra cô cheá maõ
hoaù vaø giaûi maõ cuõng laø moät phaàn cuûa heä ñieàu haønh.
g/ Keát noái môû
Unix cung caáp caùc thieát bò maïng qua Ethernet, Modem, X25. Vôùi nhieàu thuû tuïc truyeàn thoâng khaùc
nhau UUCP (Unix-to-Unix Copy), TCP/IP, vaø caùc öùng duïng E-mail,FTP, NFS (Network File
System).
3. Caùc thaønh phaàn chính cuûa heä ñieàu haønh UNIX:
Windows & Graphic User Interface
Shell
Leänh vaø tieän ích
Caùc boä ñieàu khieån thieát bò
Kernel
a/ Kernel:
Laø thaønh phaàn chuû yeáu hay traùi tim cuûa heä ñieàu haønh. Noù chieám khoaûng 500KB --> 2MB tuøy theo
tính chaát phöùc taïp cuûa heä thoáng. Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa Kernel laø:
Quaûn lyù taøi nguyeân: nhö boä nhôù, v.v...
Quaûn lyù heä thoáng taäp tin: coù theå laø caùc taäp tin, thö muïc cuïc boä hay töø xa.
Quaûn lyù caùc quaù trình thöôøng truù (deamon).
Quaûn lyù boä nhôù aûo: ñeå thöïc thi nhieàu quaù trình ñoàng thôøi trong khiù soá löôïng boä nhôù coù haïn,
Unix toå chöùc moät vuøng treân ñóa nhö laø moät vuøng boä nhôù (boä nhôù aûo). Kernel phaûi “swap” caùc
quaù trình giöõa boä nhôù --> boä nhôù aûo
RAM
Kernel Vuøng laøm vieäc Swap
Ñóa cöùng
Swap
boä nhôù aûo
Trang 3/43
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
Quaûn lyù quaù trình :
Nhö ñaõ bieát vì Unix laø moät heä ñieàu haønh ña chöông do ñoù vieäc quaûn lyù caùc quaù trình ñoàng thôøi raát
phöùc taïp. Noù phaûi quaûn lyù vieäc khôûi taïo vaø keát thuùc caùc quaù trình cuõng nhö caùc tranh chaáp coù theå
xaûy ra.
Quaûn lyù caùc boä ñieàu khieån thieát bò.
Quaûn lyù maïng: bao goàm nhieàu thieát bò phaàn cöùng khaùc vaø caùc thuû tuïc khaùc.
Quaûn lyù vieäc khôûi ñoäng vaø döøng maùy.
b/ Boä ñieàu khieån thieát bò:
UNIX theå hieän caùc thieát bò vaät lyù nhö caùc taäp tin ñaëc bieät. Moä taäp tin ñaëc bieät seõ coù 1 ñieåm vaøo
trong thö muïc vaø coù 1 teân taäp tin. Do ñoù Unix cho pheùp ngöôøi söû duïng ñònh nghóa teân thieát bò.
Caùc thieát bò ñöôïc chia laøm hai loaïi: kyù töï vaø khoái.
- Thieát bò kyù töï ñoïc vaø ghi doøng caùc kyù töï (ví duï caùc thieát bò ñaàu cuoái).
- Thieát bò khoái ñoïc vaø ghi döõ lieäu trong caùc khoái coù kích thöôùc coá ñònh (ví duï oå ñóa).
Thieát bò coù theå ñoåi teân nhö ñoåi teân taäp tin. Thö muïc chöùa caùc boä ñieàu khieån thieát bò laø /dev.
c/ Leänh vaø tieän ích:
Caùc leänh vaø tieän ích cuûa Unix raát ña daïng.
Moät leänh UNIX coù daïng:
$leänh [caùc choïn löïa] [caùc ñoái soá]
leänh thöôøng laø chöõ nhoû. Unix phaân bieät chöõ lôùn, nhoû.
Ví duï: $ls -c /dev
Ta coù theå chia leänh thaønh caùc nhoùm sau:
a/ Caùc leänh khôûi taïo:
exit thoaùt khoûi heä thoáng (Bourne-Shell)
logout thoaùt khoûi heä thoáng C-Shell
id chæ danh cuûa ngöôøi söû duïng
logname teân ngöôøi söû duïng login
man giuùp ñôõ
newgrp chuyeån ngöôøi söû duïng sang moät nhoùm môùi
psswd thay ñoåi password cuûa ngöôøi söû duïng
set xaùc ñònh caùc bieán moâi tröôøng
tty ñaët caùc thoâng soá terminal
uname teân cuûa heä thoáng (host)
who cho bieát nhöõng ai ñang thaâm nhaäp heä thoáng
b/ Trình baùo maøn hình:
echo hieån thò doøng kyù töï hay bieán
setcolor ñaët maøu neàn vaø chöõ cuûa maøn hình
Trang 4/43
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
c/ Desktop:
bc tính bieåu thöùc soá hoïc
cal maùy tính caù nhaân
date hieån thò vaø ñaët ngaøy
mail göûi - nhaän thö tín ñieän töû
mesg caám/ cho pheùp hieån thò thoâng baùo treân maøn hình (bôûi write/ hello)
spell kieåm tra loãi chính taû
vi soaïn thaûo vaên baûn
write/ hellocho pheùp göûi doøng thoâng baùo ñeán nhöõng ngöôøi söû duïng trong heä thoáng
d/ Thö muïc:
cd ñoåi thö muïc
copy sao cheùp 2 thö muïc
mkdir taïo thö muïc
rmdir loaïi boû thö muïc
pwd trình baøy thö muïc hieän haønh
e/ Taäp tin:
cas/ more trình baøy noäi dung taäp tin
cp sao cheùp moät hay nhieàu taäp tin
find tìm vò trí cuûa taäp tin
grep tìm vò trí cuûa chuoãi kyù töï trong taäp tin
ls, l, lf, lc trình baøy teân vaø thuoäc tính cuûa caùc taäp tin trong thö muïc
mv chuyeån/ ñoåi teân moät taäp tin
sort saép thöù töï noäi dung taäp tin
wc ñeám soá töø trong taäp tin
f/ Quaûn lyù quaù trình:
kill huûy boû moät quaù trình
ps trình baøy tình traïng cuûa caùc quaù trình
sleep ngöng hoaït ñoäng moät thôøi gian
g/ Kieåm soaùt chuû quyeàn:
chgrp chuyeån chuû quyeàn taäp tin, thö muïc töø moät nhoùm sang moät nhoùm khaùc
chmod thay ñoåi quyeàn sôû höõu cuûa taäp tin hay thö muïc
chown thay ñoåi ngöôøi sôû höõu taäp tin hay thö muïc
h/ Kieåm soaùt in:
cancel ngöng in
lp in taøi lieäu ra maùy in
lpstat traïng thaùi cuûa haøng chôø in
Trang 5/43
HEÄ ÑIEÀU HAØNH UNIX
d/ Shell:
Laø boä xöû lyù leänh cuûa ngöôøi söû duïng, noù cho pheùp ngöôøi söû duïng taïo caùc leänh raát phöùc taïp töø caùc
leänh ñôn giaûn. Chuùng ta coù theå coi shell nhö moät ngoân ngöõ laäp trình caáp cao. Caùc chöùc naêng chính
cuûa shell laø:
UNIX Shell:
Kieåm soaùt I/O vaø ñoåi höôùng
Caùc bieán moâi tröôøng
Thöïc hieän leänh
Thö vieän leänh noäi taïi
Teân taäp tin môû roäng
Ngoân ngöõ laäp trình vaø moâi tröôøng
Thöïc hieän leänh: Leänh coù theå ñöôïc thöïc hieän ôû cheá ñoä töông taùc vôùi ngöôøi söû duïng hay cheá ñoä neàn
(background).
Thö vieän leänh noäi taïi: Caùc leänh noäi truù trong shell.
Ngoân ngöõ laäp trình vaø moâi tröôøng: Cho pheùp taïo caùc taäp tin shell-script vaø caùc caáu truùc ñieàu khieån
nhö Do, While, Until, If, Case.
Teân taäp tin môû roäng: Cho pheùp bieân dòch teân taäp tin ôû daïng ?, *.
Caùc bieán moâi tröôøng: Cho pheùp ñaët caùc bieán moâi tröôøng. Ví duï: PATH=/USR/BIN
Kieåm soaùt I/O vaø ñoåi höôùng: Shell ñònh nghóa caùc thieát bò xuaát/ nhaäp chuaån vaø cho pheùp ta ñoå
höôùng thieát bò xuaát/ nhaäp cuûa caùc quaù trình.
Hieän nay ngöôøi ta söû duïng ba loaïi shell, tuøy theo loaïi maø coù cuù phaùp khaùc nhau:
Bourne-Shell : laø shell cô baûn nhaát, nhanh, hieäu quaû, nhöng ít leänh.
C-Shell : gioáng nhö Bourne-Shell nhöng cung caáp theâm caùc caáu truùc ñieàu khieån, history, bí danh.
Korn-Shell : Keát hôïp caû Bourne-Shell vaø C-Shell.
e/ Windows vaø Graphic User Interface:
Giao tieáp ñoà hoaï vaø cöûa soå laø moät khaû naêng raát maïnh cuûa heä ñieàu haønh UNIX, noù cho pheùp heä
ñieàu haønh giao tieáp thaân thieän hôn vôùi ngöôøi söû duïng. Hieän nay UNIX caøi ñaët XWINDOW (X11)
laø moät moâi tröôøng quaûn lyù ñoà hoaï lyù töôûng. Trong Sun Solaris thì söû duïng vôùi teân goïi laø OpenWin.
4. Toùm laïi:
Ñöùng veà phía ngöôøi söû duïng ta coù theå hình dung heä ñieàu haønh UNIX nhö sau:
Ngöôøi söû duïng - leänh Unix - bieân dòch Shell - Kernel - Maùy tính.
5. UNIX vaø MS-DOS
Phaàn naøy nhaèm khaùm phaù söï töông töï vaø khaùc bieät giöõa UNIX vaø MS-DOS ñeå giuùp cho nhöõng
ngöôøi ñaõ laøm quen vôùi MS-DOS coù theå deã daøng hoïc UNIX.
Trang 6/43
có thể bạn quan tâm
Tìm hiểu về hệ điều hành
0
642
284
Tài liệu CNTT khác
(New)
Tìm hiểu về các hệ điều hành phổ biến
3
596
265
Cơ sở dữ liệu
3
(New)
Tìm hiểu về hệ điều hành cho hệ nhúng
17
1.038
381
Cơ sở dữ liệu
17
(New)
Tìm hiểu về animations trong hệ điều hành Android
20
935
267
Lập trình
20
(New)
Tìm hiểu hệ thống tập tin và thư mục trên hệ điều hành Linux
17
762
288
Cơ sở dữ liệu
17
(New)
Cùng tìm hiểu về Fuchsia hệ điều hành thay thế Android trong tương lai
6
1.725
246
Tài liệu CNTT khác
6
(New)
Bài tập hệ điều hành
2
623
271
Giáo án, bài giảng lớp 6
2
(New)
Cửa sổ trong hệ điều hành T1
2
651
278
Giáo án, bài giảng lớp 6
2
(New)
thông tin tài liệu
Tài liệu cung cấp toàn bộ kiến thức cơ bản nhất về hệ điều hành Unix
Mở rộng để xem thêm
từ khóa liên quan
tài liệu mới trong mục này
tài liệu hot trong mục này
tài liệu giúp tôi
Nếu bạn không tìm thấy tài liệu mình cần có thể gửi yêu cầu ở đây để chúng tôi tìm giúp bạn!
×
